Çevrenin Korunmasında İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu (TCK m.184)

The Crime of Causing to Zoning Pollution in Terms of Protection of the Environment (Turkish Penal Code, Art.184)

Hakan AYYILDIZ

1982 Anayasası’nın 56’ncı maddesi uyarınca sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamak anayasal bir hak olup; çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevrenin kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)’nun amaçlarından birisi de çevreyi korumaktır. Kanun koyucunun bu maksatla TCK’nın çevreye karşı suçlar bölümü içerisinde yer verdiği suçlardan birisi de 184’üncü maddede düzenlenen “imar kirliliğine neden olma suçu”dur. İmar kirliliği daha çok imar mevzuatına aykırı bir şekilde kaçak yapılaşma ile gerçekleşmekte olan çevresel bir sorundur ve bu durum hem çarpık kentleşmeye hem de özellikle heyelan, deprem, sel gibi doğal afetler karşısında büyük zararlara neden olabilmektedir. Bu çalışmada çevrenin korunmasında rolü olduğu değerlendirilen imar kirliliğine neden olma suçunun unsurları ve özellikleri incelenmiş, bu düzenlemeye ilişkin görüş farklılıkları ortaya konularak uygulamadaki sorun alanlarına dair bazı tespit ve önerilere yer verilmiştir.

İmar, İmar Kirliliği, Kaçak Yapı, Çevre Ceza Hukuku, Çevreye Karşı Suçlar.

In accordance with the 56th article of the 1982 Constitution Act, living in a healthy and balanced environment is a constitutional right; and it is the duty of the state and citizens to improve the environment, protect environmental health and prevent environmental pollution. One of the objectives of Turkish Penal Code (No. 5237) is to protect the environment too. For this purpose, one of the crimes that the law-maker includes in the section of crimes against the environment is “the crime of causing to zoning pollution”, which is regulated in the 184th Article. Zoning pollution is rather an environmental problem that is mostly caused by illegal construction against the zoning legislation and this situation can cause great damage for both unplanned urbanization and especially some natural disasters such as landslides, earthquakes and floods. In this study, the factors and characteristics of the crime of causing to zoning pollution, which is considered to have a role in terms of protecting the environment were examined, also some determinations and suggestions were given regarding the problem areas in practice by revealing the differences of opinions on this regulation.

Zoning, Zoning Pollution, Unlicensed Construction, Environmental Penal Code, Crimes Against the Environment.

GİRİŞ

Çevre kavramının geniş ve dar anlamları mevcuttur. Dar anlamda çevre, hava, toprak ve su gibi biyolojik ve fiziksel ortamlarla tanımlanmakta iken; çevrenin geniş anlamında yalnızca biyolojik ve fiziksel ortamlar değil sosyal, kültürel ve ekonomik ortamlar da ele alınmaktadır. Nitekim 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun tanımlar başlıklı 2’nci maddesinde çevre kavramı geniş anlamda tanımlanmıştır.¹ Buna göre çevre “Canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı ifade eder”.

Çevre, insan yaşamı için bir gerekliliktir ve insanoğlunun kendisi için büyük önemi olan bu unsura verdiği zararın boyutu her geçen gün artmaktadır. Haliyle bu durum da çevresel sorunları gündeme getirmektedir. Çevresel sorunlar farklılıklar arz etmekle birlikte birbirlerinden soyutlanarak tek başlarına değerlendirilemezler. Zira bunlar neden-sonuç ilişkisi itibarı ile iç içe geçmiş durumdadırlar. Örneğin bir bölgedeki çölleşme hava kirliliğinin hem sonucu hem de nedenidir.²

Çevresel sorunlar, kimyasal ve nükleer kazalar, tehlikeli atıkların yanlış depolanması ve imhası, silahlı çatışmaların neticesi meydana gelenler gibi insan kaynaklı da olabilir ya da kuraklık, erozyon, deprem ve fırtınalar gibi doğa kaynaklı da oluşabilir.³