Kamu Görevlisi Disiplin Hukukunda Masumiyet Karinesi ve Şüpheden Sanık Yararlanır (In Dubio Pro Reo) İlkelerinin Uygulanması

The Application of the Principles of Presumption of Innocence and of In Dubio Pro Reo in Public Servants Disciplinary Law

Eser US DOĞAN, Özge YÜCEL DERİCİLER

Ceren’e…
“Şuraya bir cümle koydum. Bırak, acımızı birileri duysun.
Hem zaten şiir niye var? Dünyanın acısını başkaları da duysun!”
Birhan Keskin, (“Kargo” Fakir Kene, Metis 2016, s.8-9)

Kamu görevlisi disiplin hukukunda, alanın kendine özgü ilkeleri yanında ceza hukukunun temel ilkelerinden yararlanılmaktadır. Bunların bir kısmı mevzuatta doğrudan disiplin soruşturmaları açısından düzenlenmiş, bir kısmı ise içtihatlarla kabul edilmiş ve kısmen ya da tamamen uygulamaya girmiştir. Ceza yaptırımı ile disiplin yaptırımı arasındaki benzerlik ve farkların ortaya konması, bu ilkelerin uygulanabileceği çerçeveyi de belirleyecektir. Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6. maddesinden farklı olarak, konu bakımından adil yargılanma hakkına sınırlama getirmemiştir. Bu nedenle idari yaptırımlar AİHS çerçevesinde sınırlı bir şekilde incelenirken, Anayasa daha geniş bir koruma sağlar. Bu korumanın da etkisiyle, adil yargılanma hakkının unsurlarından olan masumiyet karinesi ve şüpheden sanık yararlanır ilkeleri disiplin soruşturmalarında da uygulanmaktadır. Bu uygulama aynı zamanda, yüksek yargı organlarının söz konusu ilkeleri sadece mevzuat ile getirilen güvenceler değil de hukukun genel ilkeleri olarak kabul etmesinin bir sonucudur. Bu çalışmada masumiyet karinesi ve şüpheden sanık yararlanır ilkesinin kamu görevlisi disiplin hukukunda uygulanmasının farklı bağlamlarda doğurduğu sonuçlar incelenmektedir.

Disiplin Yaptırımı, Ceza Hukuku Temel İlkeleri, Adil Yargılanma Hakkı, Masumiyet Karinesi, Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi, Kamu Görevlisi.

In the disciplinary law of public servants, fundamental principles of criminal law are applied in addition to specific principles of the field. Some of those principles are clearly set out in legislation for disciplinary proceedings, while others are formulated in the case law and applied partly or fully in practice. Setting forth the similarities and differences between criminal and disciplinary sanctions would clarify the normative framework in which those principles can be applied. Unlike Article 6 of the ECHR, the Turkish Constitution does not limit the normative area of the right to a fair trial and provides a wider protection of that right. Thanks to this protection, the presumption of innocence and in dubio pro reo principle are applied also in disciplinary proceedings. This practice is also a result of the higher judicial bodies’ approach regard of those principles not just as legal protections, but as general principles of law. In this study, the results of the application of the presumption of innocence and in dubio pro reo principle in public servants disciplinary law in various contexts are examined.

Disciplinary Sanction, Fundamental Principles of Criminal Law, The Right to a Fair Trial, Presumption of Innocence, Doubts Should Benefit the Accused (In Dubio Pro Reo), Public Servants.

GİRİŞ

Disiplin suçu, disiplin soruşturması ve disiplin cezasından oluşan disiplin hukuku belli bir ölçüde ceza hukuku ile benzeşmektedir. Disiplin normlarının ihlali ile başlayan süreci sonuçlandıran disiplin cezasının niteliği konusunda tartışmalar bulunsa da, yasa koyucu veya idare tarafından düzenlenmiş emir ve yasaklara aykırı bir davranış üzerine idari bir usul izlenerek verilen bir idari karar olduğundan disiplin cezalarının idari bir yaptırım niteliğinde olduğu kuşkusuzdur.

Disiplin cezası ve ceza hukuku yaptırımı, korunması hedeflenen hukuki değer, ihlal fiili ile yaptırım kararına giderken izlenen süreç ve yaptırım kararını almaya yetkili organ açılarından farklılaşmakla birlikte, ceza hukukunun ilkelerinin belli bir ölçüde disiplin hukukunda uygulanması gerektiği mevzuat ve yargı kararları tarafından kabul edilmiştir.