Avalde Eşin Rızasının Aranmasına Gerek Bulunmadığına İlişkin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararının Değerlendirilmesi

Evaluation of the Decision of the Precedents Merging Board of the Supreme Court Regarding the Consent of the Spouse is not Required for Aval

Deniz Onur ARAS

Şahsi teminat niteliğindeki kefalette eşin rızasının aranması gerektiğine ilişkin TBK m.584 hükmünün diğer şahsi teminatlara da uygulanacak olması doktrinde ve Yargıtay uygulamasında tartışmalara yol açmıştır. Özellikle şahsi nitelikte bir teminat olan aval kurumu bağlamında eşin rızasının aranıp aranmayacağı konusunda birbirinden farklı Yargıtay kararları verilmiştir. Bazı daireler, eşin rızasının aranması gerektiğine ilişkin hükmün aval için de aranması gerektiği konusunda görüş bildirmişken, bazı daireler bu hükmün aval için geçerli olmadığı yönünde kanaat bildirmiştir. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu, ilgili kararları tartışmış ve avalde eşin rızasının aranmayacağına karar vermiştir. Çalışmamızda muhtelif Yargıtay kararları, doktrindeki yorumlar, kefalet ve aval kurumları detaylı bir şekilde irdelenerek Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurul Kararı değerlendirilmiştir.

Kefalet, Aval, Eşin Rızası, Teminat, Şahsi Teminat.

The fact that article 584 of Turkish Obligation Code, which regulates the consent of the spouse is required in a case that personal guarantee is required, would also apply to other guarantees which are personally given has led to controversy in the doctrine and in the application of the Supreme Court. In particular, in the context of the concept of aval, which is a personally given guarantee, different decisions of the Supreme Court have been made on whether the consent of the spouse is required. While some circuits have expressed their opinion that the provision regulates that the consent of the spouse is required should also be applicable for aval, some circuits have decided that this provision does not apply for aval. The Precedents Merging Board of the Supreme Court debated the relevant decisions and ruled that the consent of the spouse for aval would not be required. In our study, various Supreme Court decisions, doctrinal interpretations, the concepts of guarantor and aval have been examined in detail and the decision of the Precedents Merging Board of the Supreme Court has been evaluated.

Guarantor, Aval, Consent of Spouse, Guarantee, Personal Guarantee.

GİRİŞ

Türk toplumunun aile bağlarına düşkünlüğü, akrabalarına, arkadaşlarına ve dostlarına olan bağlılığı ile yardımlaşma isteği hayatın her alanında olduğu gibi hukuk alanına da tezahür etmektedir. Nitekim şahsi teminat olarak akdedilen kefalet sözleşmelerinde de bu aile bağları ve yardımlaşma isteği çoğu zaman görülmekte, bir yakının asli borcuna kefil olmayı kabul etme toplumun geniş bir kesiminde kabul görmektedir. Aksi bir durum ise sosyal ilişkilerin bozulmasına yol açabilmekte ve kişi manevi baskı altında kalabilmektedir. Ancak, kefalet sözleşmelerin akdedilmesi her zaman olumlu sonuçlar vermemekte, özellikle Anayasa m. 41 ile güvence altına alınan aile birliği, bu tip kefalet sözleşmelerinin doğurabileceği maddi külfetler nedeniyle temelinden sarsabilmektedir.

Bu sosyal gelişmelerin ışığında kanun koyucu, İsviçre Hukuku’ nda uzun yıllardan beri uygulanan ancak Türk Hukuku bakımından devrim sayılabilecek nitelikteki kefalette eşin rızasını, TBK m.584 ile düzenleyerek Türk Hukuku’na giriş yapmasını sağlamıştır. İlgili madde ile kefalet sözleşmesi akdeden kişinin evli olması durumunda, diğer eş rıza göstermedikçe yapılacak kefalet sözleşmeleri geçersiz olacaktır.

Kefalet sözleşmeleri için yapılan bu düzenleme, kanunun TBK m.603 uyarınca kişisel güvence verilmesine ilişkin olarak başka ad altında yapılacak sözleşmelere de uygulanacaktır. Ancak aile birliğinin korunmasını amaçlayan, kefalet sözleşmelerinde eşin rızasının aranması gerektiğini düzenleyen kanun hükmü, doktrin ve uygulamada geniş tartışmalara konu olmuştur.