Adil Yargılanma Bağlamında Türk Spor Tahkimi
Turkish Sport Arbitration in the Context of Fair Trial
Fatih ÇALKA
Sporun kendi içinde oluşan kuralları zamanla sistematik bir hale gelmiş ve kendiliğinden oluşan spor hukukunu ortaya çıkarmıştır. Bu kurallar sporla ilgili federasyonlar, uluslararası kuruluşlar ve kısmen devletlerce kanun, sözleşme, kod yahut talimat isimleriyle somutlaşmıştır.Spor dünyasına ilişkin alınan bu kararların zamanla hukuki olup olmadığı sorunu ortaya çıkmış ve bu kararların belli kurullarca hukukilik denetimine tabi olma zorunluluğu doğmuştur. Hukukilik denetimini yapan bu merciiler için ulusal ve uluslararası kuruluşlarca tahkim müessesesi benimsenmiştir. Sporun kendi doğasından ötürü hızlı yargılamayı gerektirmesi ve oldukça teknik konuları barındırması bu yolun benimsenmesinde en önemli etkendir.
Bu çalışmada ülkemizde spor hukuku uyuşmazlıklarına ilişkin hukukilik denetiminin yapıldığı Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu ile Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun adil yargılanma bağlamında oluşumu ve yapısı ele alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde düzenlenen “adil yargılanma hakkı” ve sözleşmedeki hükümlere ilişkin uyuşmazlıkları çözümleyen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarına bakıldığında özellikle kurulların oluşumu ve yapısının adil yargılamaya müsait olmadığı görülmektedir.
Spor, Tahkim Kurulu, Futbol Federasyonu, Spor Genel Müdürlüğü, Adil Yargılanma.
Eventually, the rules which occur in sport have systematized and they have created self induced sports law. These rules have been objectified with sport federations, international organizations and partially state’s laws, contracts, codes or instructions.In time, problems have arised about legality of the decisions which are related with the world of sport. Therefore, necessity of supervising the rules have arised. For the organizations which make audit in law, national and international establishments have prefered arbitration court. Quintessentially, sport needs quick trials and have technical matters. Thus, that pathway is adopted at first.
In this study, formation and structure of the legal supervisors of incompatibility about sports law which are General Directorate of Sports Arbitration Commission and Turkish Football Federation Arbitration Commission have been referred. When examined the European Convention on Human Rights’ 6th article and court practices of European Court of Human Rights, not only the formation of those commissions but also the structures of those commissions are improper for fairness.
Sport, Arbitration Commission, Football Federation, General Directorate of Sports, Fair Trial.
Giriş
Spor, günümüzde dünyada bir endüstri haline gelerek, sporcularla, spor izleyicileriyle, spor malzemesi üreten firmalarla ve sponsor firmalarla birlikte milyonlarca dolarlık dev bir piyasa oluşturmuştur. Gerek bu sebepten ötürü gerekse sporun kendine has özelliklerinden kaynaklanan sebeplerle, spor uyuşmazlıklarının çok kısa süre içerisinde sonuçlandırılması gerekmekte; aksi takdirde telafisi olmayan zararlarla karşı karşıya kalınmaktadır. Şöyle ki, bir spor uyuşmazlığının çözümü için adli yargı yoluna başvurulması halinde uyuşmazlığın çözümü uzunca bir süre almaktadır. Ancak, tahkim yargılama yolu ile spor hukuku uyuşmazlıkları uzman kişiler tarafından yapılacak yargılama ile hızlı bir şekilde çözümlenebilmektedir1.
Oluşabilecek sorunlar için geliştirilen tahkim müessesesi, bu bağlamda öncelikle hızlı çözümü ve uzman incelemesine tabi olma halini öncelikli kılmaktadır. Tahkim kurumu, bu iki halin kendisinde vücut bulması sebebiyle spor hukuku gibi yeni gelişen alanlarda yargılama mercii pozisyonunu üstlenmektedir. Tahkimin bu iki olumlu özelliğine rağmen bazı hususlarda adil yargılanma bağlamında ihlallere yol açması mümkün olabilmektedir.
Özellikle ülkemizde spor hukukuna dair yasal düzenlemelerin yeni olması ve kanun koyucunun nitelikli yasa yapamayışından ötürü temel insani hak olan adil yargılanma hakkının ihlaline sebep olunmaktadır. Bununla birlikte ülkemiz hukukçuları arasında dahi yeterli çalışma olmamasından kaynaklı olarak doktrin de kanun koyucuyu yönlendirebilecek niceliğe ulaşamamıştır. Öyle ki bu çalışma hazırlanırken dahi Türk hukukçularının spor hukukuna dair ne kadar az eser ortaya koyduğu açık bir şekilde maalesef görülmüştür.
