Uzaktan Çalışmada İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükleri
The Obligations of Employer on Telecommuting Relating to the Occupational Health and Safety
Olgu Özdemir
Uzaktan çalışma 4857 sayılı İş Kanunu’nda yeni tanımlanmış bir çalışma biçimidir. Bu şekilde çalışan işçilerin, işverenin iş organizasyonu kapsamında kendisinin veya işçinin belirlediği bir yerde yahut işçinin evinde iş görmesi söz konusudur. Ancak, işçinin bu yerlerde iş görmesi nedeniyle oluşabilecek iş kazalarının belirlenmesi, iş sağlığı ve güvenliği hukuku anlamında sorunlara neden olabilir. Bu noktada işverenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükleri, uzaktan çalışma bakımından özellikle değerlendirilmeli ve kriterler işveren açısından da makul olacak şekilde belirlenmelidir.
İş Hukuku, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, Uzaktan Çalışma, İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri, Tele Çalışma, Evde Çalışma.
The scope of telecommuting is newly identified in Turkish Labour Code Nr. 4857. Telecommuters are pursuing their work either wherever they want or at home or at some place that is shown by the employer itself in labour organization. However, defining occupational accidents during telecommuting, which are caused by work can bring many problems on occupational health and safety law area. At that point, obligations of the employer about occupational health and safety must be precisely determined and criterias should be identified as just for the employer as well.
Labour Law, Occupational Health and Safety Law, Telecommuting, Obligations on Occupational Health and Safety, Telework, Homework.
Giriş
İş sözleşmesinde, işverenin asli borcu olan ücret ödeme borcunun yanı sıra, işçinin bu sözleşme nedeniyle gördüğü işi sağlıklı bir biçimde yürütebilmesi için gözetme veya koruma borcu olarak adlandırılan bir borcu da bulunur. Bu borcun niteliği gereği işveren, işçiyi işyerinde gözetmek, işçinin vücut bütünlüğü ile birlikte sağlığını da korumalıdır1. İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku da aslında, işçinin gözetilmesi, korunması ihtiyacından, dolayısıyla da işçiyi gözetme borcundan kaynaklanır. Bu nedenle 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu2, öncelikle işverenin yükümlülüklerini belirlemiştir. Bu yükümlülükler niteliği gereği hem kamu, hem de özel hukuk kaynaklıdır. Özel hukuk yönü, doğrudan işçi ile işveren arasında kurulan iş sözleşmesinden doğar.
Uzaktan çalışma, uygulamada uzun süredir tartışılan ancak gün geçtikçe uygulamada artan bir atipik çalışma biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Yakın bir tarihte yapılan İş Kanunu değişikliği ile de yasal zemine kavuşmuştur. Ancak, bu çalışma biçimi ile iş gören işçilere yönelik koruma borcunu işverenin nasıl gerçekleştireceği kesin belirlenememektedir. Uzaktan çalışma birçok şekilde gerçekleştirilebildiğinden, koruma açısından tekdüze ve sabit bir sonuca ulaşılması mümkün değildir. Çalışmamızın birinci bölümünde, uzaktan çalışma kavramı, evde çalışma ve tele çalışma türleri, bu çalışma biçimleri açısından iş hukukunun klasik işyeri kavramının aldığı şekil incelenmiştir. İkinci bölümünde ise iş sağlığı ve güvenliği önlemleri, iş kazasının uzaktan çalışmada nasıl belirleneceği ve son olarak da işverenin iş sağlığı ve güvenliğinden doğan yükümlülüklerinin bu çalışma tipinde nasıl bir görüntüye kavuşabileceği değerlendirilmeye çalışılmıştır.
1. Uzaktan Çalışma
İş hukukunun geleneksel yapısı, son yıllarda işverenlerin ekonomik menfaatlerinin gerektirmesi, gerekse teknolojide yaşanan gelişmeler vesilesiyle değişmektedir. Esnek çalışma şekilleri, işyerinden ziyade iş organizasyonu odaklı bir anlayışla, işçinin işini gördüğü yer sınırını zorlamaya başlamıştır. Birçok işkolunda işçilerin işyerinde bulunması zorunluluğu teknoloji nedeniyle kalmadığından, işverenler de işçileri çalıştırmak için bir işyeri belirleme ve bunun zorunlu masraflarını ödeme yükümlülüğü altına girmemek veya işçilerin tamamının olmasa da bir kısmını işyeri dışında çalıştırmak yoluyla maliyetlerden kurtulmaktadırlar3. Ancak bu gelişmeler, birçok açıdan iş hukukunun temel kavramlarını zorlamış ve bunlara ilişkin düzenlemeler yapılması ihtiyacı doğmuştur.
