Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi

Yaşar GÜÇLÜ

ÖZET:

Mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan memnu hakların iadesi kurumu ile, yeni ceza sistemine dahil edilmemişken özel kanunlardaki yasaklılık halleri gözönünde bulundurularak sonradan Adli Sicil Kanununa 13/A maddesi eklenerek düzenlenen yasaklanmış hakların geri verilmesi kurumu, ceza hukukundaki köklü değişikliklerin ve kavramların ifade ettiği olguların farklılaşmış olması nedeniyle uygulamada özellikle kapsam açısından tereddütlere neden olmaktadır. Yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin eski ve yeni TCK’lardaki hükümlerin kıyaslanması, kanunlarda yer alan yasaklılık hallerinin listelenmesi ve Adli Sicil Kanununun 13/A maddesinde yer alan yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin hükümlerin yorumlanmasıyla uygulamaya ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Memnu hakların iadesi, hidematı ammeden memnuiyet, yasaklanmış hakların geri verilmesi, müebbet memnuiyet (yasaklılık), kısa süreli hapis, adli para cezası, adli sicil, hak yoksunluğu, adli suçlar ve cezalar, disiplin suçları ve cezaları, kamu görevlisi, koşullu salıverme, erteleme, cezanın infaz edilmiş sayılması, hükmün kesinleşmesi, deneme süresi.

I. Giriş

Kamu güvenliği ve kamu görevlerinin güvenilir vatandaşlar tarafından yerine getirilmesini teminen, bazı suçlardan hüküm giyenlerin süreli veya sürekli olarak belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılması, çeşitli hukuk sistemlerinde varolagelen bir uygulamadır.

Kanunkoyucu tarafından, kişinin güvenilirliğini, devlete bağlılığını zedeleyen suçlardan dolayı hüküm giyenlerin, süreli veya ömür boyu çeşitli kamu görevlerine getirilmekten, seçimle gelinen görevlere aday olmaktan, birtakım medeni hakları kullanmaktan yasaklanması öngörülebilmektedir.