Evlenme Engeli Olarak Düz Çizgi Kayın Hısımlığı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 12. Maddesi

Fatma Tülay KARAKAŞ

TMK m. 129 hükmü, düz çizgi kayın hısımlığını, yani eşlerden biri ile diğer eşin altsoyu ve üstsoyu arasındaki hısımlığı evlenme engeli olarak kabul etmiştir. Bu engel, İngiltere aleyhine açılan bir dava nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin önüne gelmiş ve Mahkeme söz konusu evlenme engelinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 12. maddesinde düzenlenen evlenme hakkının özüne müdahale oluşturduğu gerekçesiyle İngiltere’yi tazminat ödemeye mahkûm etmiştir. Ancak, Sözleşme’nin 12. maddesi ve Mahkeme’nin 12. madde ile ilgili yaklaşımı incelendiğinde, anılan karara rağmen TMK m. 129’da yer alan düzenlemenin Sözleşme’nin 12. maddesine aykırı olmadığı sonucuna ulaşılabilir.

Düz Çizgi Kayın Hısımlığı, Evlenme Engeli, AİHS’nin 12. Maddesi, Evlenme Hakkı.

I- Giriş(**)

Düz çizgi kayın hısımlığı , -yani evlenme ile eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu ve altsoyu arasında doğan hısımlık- evlenme engeli oluşturmakta (TMK m. 129) ve bu yasağa aykırı olarak kurulan evlenmeler geçersiz sayılmaktadır (TMK m. 145).

Bu engel, İngiltere aleyhine açılan bir dava nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin önüne gelmiş ve Mahkeme söz konusu engeli, -ki aynı düzenleme İngiliz Hukuku’nda da bulunmaktadır- İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme’nin (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi)¹ 12. maddesine aykırı bularak İngiltere’yi tazminat ödemeye mahkum etmiştir².

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ’nin 12. maddesi evlenme hakkını garanti altına almakta ve evlenme çağına gelen erkek ve kadının, bu hakkın kullanılmasını düzenleyen ulusal yasalar uyarınca evlenmek ve aile kurmak hakkına sahip olduğunu söylemektedir.