Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü

Insurant’s Obligation to Give Information

Belin KÖROĞLU ÖLMEZ

Sigorta sözleşmeleri; sigortacı ile sigorta ettiren arasında kurulmakta olup, bu sözleşmeler ile sigorta ettirene ait bir menfaat, sigorta teminatı altına alınmaktadır. Sigortacının, sigorta teminatı altına aldığı menfaate ilişkin rizikolardan tam ve kesin bir şekilde bilgi sahibi olabilmesi için sigorta ettirene beyan yükümlülüğü yüklenmektedir. Zira sigorta teminatı altına alınan menfaat, her zaman sigortacının bulunduğu yerde olmamaktadır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile kapsamlı bir düzenlemeye kavuşturulan beyan yükümlülüğü; sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesi kapsamındaki borç ve yükümlülükleri arasında sayılmaktadır. Sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü, TTK’nın 1435 ila 1446’ncı maddeleri arasında düzenlenmektedir. Buna göre sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü sigorta sözleşmesinin kuruluş aşaması da dâhil olmak üzere tamamında devam etmekte; aynı zamanda rizikonun gerçekleşmesi halinde de sigorta ettiren, sigortacıya beyanda bulunmakla yükümlü kılınmaktadır.

Beyan Yükümlülüğü, Sigorta Ettiren, Sigorta Sözleşmesinin Kuruluşu, Sigorta Sözleşmesinin Devamı, Riskin Gerçekleşmesi.

Insurance contract is concluded between the insurer and the insurant which guarantees an interest of the insurant. With this contract, the insurant undertakes to give information so that the insurer has the complete and certain information about the risks of the interest which is guaranteed by the insurance contract, since the insurer may not be at the same place with the interest guaranteed (subject of the contract).

Insurant’s obligation to give information is set out inclusively among the obligations of the insurant in scope of the insurance contract by the Turkish Commercial Code No 6102, between the articles 1435 and 1446. According to these provisions, insurant’s obligation to give information proceeds along the insurance contract starting from its acting. Furthermore, the insurant is obliged to give information in case of the accruement of risk.

Obligation to Give Information, Insurant, Acting of Insurance Agreement, Proceed of Insurance Agreement, Accruement of Risk.

GİRİŞ

Sigorta sözleşmeleri; sigortacı ile sigorta ettiren arasında kurulmakta olup, bu sözleşmeler ile sigorta ettirene ait bir menfaat, sigorta teminatı altına alınmaktadır. Bu sözleşmelere konu olan menfaat, çoğu zaman sigorta ettirene ait olup, bu menfaate ilişkin bilgilerin sigorta ettiren tarafından sigortacıya tam ve kesin bir biçimde verilmesi gereklidir. Zira sigorta teminatı altına alınan menfaat, her zaman sigortacının bulunduğu yerde olmamaktadır. Bu durumda sigortacının, söz konusu menfaati bizzat inceleyerek bu menfaate ilişkin rizikolar bakımından bilgi sahibi olması da söz konusu olamamaktadır.

Sigortacının, sigorta teminatı altına aldığı menfaate ilişkin rizikolardan tam ve kesin bir şekilde bilgi sahibi olabilmesi için sigorta ettirene beyan yükümlülüğü yüklenmektedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile kapsamlı bir düzenlemeye kavuşturulan beyan yükümlülüğü; sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesi kapsamındaki borç ve yükümlülükleri arasında sayılmaktadır. Sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü, TTK’nın 1435 ila 1446’ncı maddeleri arasında düzenlenmektedir. Bu düzenleme uyarınca sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü; sigorta sözleşmesinin kuruluş aşaması da dâhil olmak üzere tamamında devam etmekte, aynı zamanda rizikonun gerçekleşmesi halinde de sigorta ettiren, sigortacıya beyanda bulunmakla yükümlü kılınmaktadır.

Bu çalışma kapsamında sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü, TTK’da öngörülen sistematik içerisinde incelenmektedir. Çalışmada ilk olarak sigorta ettirenin beyan yükümlülüğüne ilişkin genel esaslar, yükümlülüğün hukukî niteliği ve sigorta türlerindeki görünümü ortaya konulacak, sonrasında sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü, TTK’da öngörülen sistematik içerisinde; sigorta sözleşmesinin kurulması sırasındaki, sigorta sözleşmesinin devamı sırasındaki ve rizikonun gerçekleşmesi halindeki aşamalarda ayrı ayrı ele alınacaktır. Son olarak ise sigorta ettirenin beyan yükümlülüğüne aykırılığın hüküm ve sonuçları çalışmaya konu edilecektir.