Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Yabancılık Unsuru
Foreign Element in Recognition and Enforcement of Arbitral Awards
Ebru KARADEMİR
Hakem kararlarının yerli olup olmadığının belirlenmesi New York Sözleşmesi’ne taraf birçok ülkede gerek doktrinde gerekse yargı kararlarında tartışma yaratmıştır. Bu tartışmalar, hakem kararlarının tenfizinin gerekip gerekmediği açısından önem arz etmektedir. Yabancı hakem kararlarının saptanması bakımından her ülkede ayrı bir kriter esas alındığından hakem kararlarının mahiyeti de farklı olmaktadır.Mevzuatımızda hangi hakem kararının yabancı hakem kararı sayılacağı hususunda açık bir hüküm yoktur. Bu nedenle, yabancı hakem kararı kavramı ile neyin kastedildiği yargı kararlarında ve doktrinde açıklanmaya çalışılmıştır. Yabancı bir ülkede fakat Türk usul hukukuna tabi olarak verilen hakem kararları ile Türkiye’de verilen ancak tahkim usulüne bazı milletlerarası tahkim kurallarının uygulanmasının kararlaştırıldığı hakem kararların milliyetinin tayininde faklı yaklaşımlar vardır.
Milletlerarası Tahkim, Yabancı Hakem Kararları, Tanıma ve Tenfiz.
The determination of the nationality of the arbitral awards has arisen discussions in the legal doctrine and court decisions of many countries party to the New York Convention. These discussions are important in terms of determination of the requirement for the enforcement of the arbitral awards. Since each state considers different criteria for determination of the foreign arbitral awards, nature of the arbitral awards differ accordingly.In our legislation, no explicit definition is given for the foreign arbitral award. Therefore, the courts and legal scholars tried to define this term. There are different approaches in terms of determination of the nationality of the arbitral awards given abroad under the authority of the Turkish Procedural Law and the arbitral awards given in Turkey according to some international arbitration rules.
International Arbitration, Foreign Arbitral Awards, Recognition and Enforcement.
1. GİRİŞ
Belli bir hukuk sisteminin, gerek verildiği otorite gerekse tabi olduğu hukuki rejim bakımından kendi yapısına yabancı addettiği kararları denetlemesi ve bu denetim sonucunda o devletin icra organları eliyle icra edilip edilmeyeceğini karara bağlaması olarak tanımlanabilecek olan tenfiz müessesinin dayanağı belli bir devlet ülkesinde icrası talep edilen kararların önceden tespit edilmiş şartlar çerçevesinde o hukuk sisteminde aranan belirli asgari özellikleri taşıyıp taşımadığının kontrol edilmesi gerekliliğidir.
Tanıma ve tenfiz işlevleri itibariyle birbirinden ayrılabilen fakat hakem kararları bakımından çoğu zaman iç içe geçmiş müesseselerdir. Bu nedenle, genellikle aynı başlık altında ve mahkeme kararlarından farklı olarak aynı şartlara tabi tutulmak suretiyle ele alınmaktadır. Tanımanın tenfiz şartlarına tabi tutulmasının hakem kararlarının uygulamada esas olarak icra kabiliyetine ihtiyaç göstermesinin sonucu olduğu görülmektedir. 5718 sayılı ve 27.11.2007 tarihli Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (“MÖHUK”)1 m.63 uyarınca, “Yabancı hakem kararlarının tanınması da tenfizine ilişkin hükümlere tabidir”.
Türkiye’de hakem kararı, tahkim yabancılık unsuru taşıyorsa 4686 sayılı ve 21.06.2001 tarihli Milletlerarası Tahkim Kanunu (“MTK”)2‘na göre, tahkimde yabancılık unsuru yoksa 6100 sayılı ve 04.02.2011 tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu (“HMK”)3‘na tabi olarak verilecektir. Hakem kararı bu kanunlara göre kesinleştikten sonra tenfiz davası açılmasına gerek olmaksızın Türkiye’de icra edilebilecektir.
