Kamuda Görev Yapan Meslek Mensuplarının Soruşturma Usulü ve Uygulamadaki Problemler

Investigation Procedures of Profession Members Active in Public Sector and Problems in Practice

Bahattin DUMAN

Serbest meslek faaliyeti yürüten avukat, doktor, mühendis, eczacı vs. meslek mensuplarının durumu, her birine ait meslek kuruluşu mevzuatında düzenlenmiştir. Bu meslek unvanlarına sahip olanların bir kısmı, kamu idarelerinde görev yapmaktadır. Bunların görevlerini yaparken işledikleri iddia olunan adli suçlar ile disiplin suçları hakkında meslek kuruluşuna ait kanunda ayrı, kurum mevzuatında ayrı hükümler bulunabilmektedir.

Kamuda görevli meslek mensuplarının, kuruma ait görevi veya serbest meslek faaliyeti sırasında işlediği ileri sürülen suçlarda hangi mevzuatın ve hangi soruşturma usulünün uygulanacağı öteden beri tartışmalara yol açmaktadır.

Kamu Görevlisi, Meslek Mensubu, Meslek Kuruluşu, Yetkili Merci, Kamu Kurumu, Üniversite, Serbest Meslek, Ceza Soruşturması, Disiplin Soruşturması, Soruşturma Usulü.

Situations of profession members such as lawyers, physicians, engineers, pharmacists, etc. practicing self-employment are regulated in their own professional organization statutes. Some of these professionals are employed in public agencies. There might be different provisions in the organizational statute and in the law on the professional organization regarding to the judicial offenses and disciplinary offenses those are claimed to be committed by the professionals while practicing their duties.

Which legislation and which investigation procedure will be applied for the offenses those are alleged to be committed by the profession members during their self-employment or during the period they are assigned in public sector is controversial.

Public Officials, Profession Member, Professional Organization, Competent Authority, Public Body, University, Self-Employment, Criminal Investigation, Disciplinary Investigation, Investigation Procedure.

I. Genel Olarak Kamu İdarelerinde Görev Yapan Meslek Mensuplarının Durumu

Kamu görevlilerinin disiplin ve ceza soruşturmasının ana ilkeleri, Anayasanın 129’uncu maddesinde belirtilmiş; bunlar diğer mevzuatta daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Çeşitli statülerde bulunan kamu görevlilerinden en geniş dilimi memurlar oluşturur. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin ceza yargılaması usulü, genel olarak 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda yer almıştır. Yaptıkları görevin ve hizmetin özelliği gereği, ceza soruşturması konusunda özel kanunlara ve ayrı hükümlere tabi kamu görevlileri de vardır. Asker kişiler, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarında görev yapan akademik ve idari personel, hâkimler ve savcılar ile Sayıştay mensupları bunlar arasında sayılabilir.

Memurların disiplin işlemleri ise, esas itibarıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer almıştır. Bazı kurumlar ve farklı statüdeki bazı kamu görevlilerinin disiplin işlemleri hususunda özel kanunlarında ve/veya tüzüklerinde ve yönetmeliklerinde ayrı düzenlemeler yapılmıştır. Mesela Sayıştay, Türk Silahlı Kuvvetleri, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumları, Emniyet Genel Müdürlüğü, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu gibi kurumlarda görev yapanların ve kamu iktisadi teşebbüslerinde görev yapan sözleşmeli personelin disiplin işlemleri 657 sayılı Kanundan ayrı düzenlenmiştir.

Kamu görevlilerinin ceza ve disiplin soruşturması bakımından genel durum, yukarıda özetlediğimiz gibidir. Ancak, kamu kurumlarında ve kuruluşlarında bazı kariyer meslek unvanlarında görev yapan ve aynı zamanda bir meslek kuruluşuna üye olan ya da üye olmasa bile, o meslek kuruluşunun mevzuatına bağlı sayılan kamu görevlilerinin durumu farklı özellikler taşımaktadır. Sözünü ettiğimiz kapsamda en çok karşımıza çıkan meslek mensupları doktor, eczacı, diş tabibi, avukat ve mühendislerdir. Sağlık Bakanlığı kadrosunda görev yapan bir doktor aynı zamanda tabip odası üyesi, Karayolları Genel Müdürlüğü kadrosunda görev yapan bir mühendis ayrıca mimar ve mühendis odası üyesi, üniversite kadrosunda görev yapan bir avukat isterse baro mensubu olabilir.