Deniz Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlandırılması Hakkında Milletlerarası Sözleşme’de Yapılan 2012 Değişikliklerinin Değerlendirilmesi

İsmail DEMİR

Bu makalenin gayesi, Deniz Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlandırılması Hakkında Milletlerarası Sözleşme’nin 6(1) maddesindeki sorumluluk sınırlarının 19 Nisan 2012 tarihinde zımni kabul usulüne uygun olarak değiştirilmelerine dair gerekçeleri incelemek, bu değişikliklerin milletlerarası deniz topluluğu ve Türk hukuku bakımından önemi ile etkilerini tespit etmektir. Çalışmada öncelikle deniz hukukunda sorumluluğun sınırlandırılmasını düzenleyen milletlerarası sözleşmelere değinilmiş, bilahare, 2012 değişikliklerini hazırlayan sebepler ile sınırların artırılmasında esas alınan ölçütler incelenmiştir. Meselenin iyi anlaşılması bakımından Hukuk Komitesi müzakerelerine yer verilmiştir. Çalışmada 2012 değişikliklerinin isabetli olduğu, yeni sınırların milletlerarası deniz kirliliği rejimiyle uyumlu olduğu ve deniz menfaatleri arasındaki dengeyi koruduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, yeni sınırların yürürlük tarihiyle uyumlu olarak derhal bir uygun bulma kanunu çıkartılması gereğine işaret edilmiştir.

1976 Sözleşmesi, 1996 Protokolü, sorumluluğun sınırlandırılması, 2012 değişiklikleri, zımni kabul.

The purpose of this article is to scrutinise the reasons behind the amendments to the liability limits in Article 6, paragraph 1 of the Convention on Limitation of Liability for Maritime Claims adopted pursuant to tacit acceptance procedure on 19 April 2012, their present importance and influences on international maritime community and Turkish law. In this study, at first international conventions governing limitation of liability in maritime law is generally glanced at. Afterwards, it is examined the grounds behind the 2012 amendments and criteria having been taken into account to increase the limits in detail. The discussions of Legal Committee are extensively referred for the understanding of the subject well. In the study, it is concluded that 2012 amendments are appropriate, new limits are compatible with international marine pollution regime, and these maintain balance between maritime interests. Furthermore, it is pointed out that the ratification act should be immediately enacted in line with enforcement date of new limits.

1976 Convention, 1996 Protocol, limitation of liability, 2012 amendments, tacit acceptance.

GİRİŞ

Deniz hukukunda donatanın sorumluluğunun sınırlandırılmasının özel bir önemi vardır. Deniz ticaretinin pahalı ve riskleri yüksek bir faaliyet olması sebebiyle donatanların korunması ihtiyacı, donatanın sınırlı sorumluluğu anlayışını doğurmuştur.

Devletlerin donatanın sorumluluğunun sınırlandırılmasında birbirinden bir hayli farklı sistemlere sahip olmaları¹, milletlerarası deniz hukukunda yeknesak düzenlemelere gidilmesini gerektirmiştir. İlk olarak 1924 tarihli “Gemi Sahiplerinin Sorumluluklarının Tahdidi İle İlgili Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkında Milletlerarası Sözleşme” (1924 Brüksel Sözleşmesi) kabul edilmiştir². Bu Sözleşme’de donatanın bazı borçlar sebebiyle sorumluluğunu sınırlandırma hakkından faydalanabileceği kabul edilmiştir.

1924 Brüksel Sözleşmesi, yeterince kabul görmediğinden sorumluluğun sınırlandırılmasında yeknesaklık sağlanması mümkün olmamıştır. Bu Sözleşme’nin yerine geçmek üzere 1957 tarihli “Deniz Gemileri Maliklerinin Sorumluluklarının Sınırlandırılması Hakkında Milletlerarası Sözleşme” (1957 Brüksel Sözleşmesi) kabul edilmiştir³.