Türk Ticaret Kanunu’na Göre Bağlı Şirket Yönetim Kurulunun Bağlılık Raporu ve Bağlılık Raporunun Denetimi
Asuman YILMAZ
Türk Ticaret Kanunu’nun “Bağlı ve hâkim şirketlerin raporları” kenar başlıklı 199. maddesi, bağlı ve hâkim şirketler tarafından, bağlı şirket ile hâkim şirket ve topluluk mensubu diğer şirketler arasındaki ilişkiler hakkında düzenlenmesi gereken raporlara dair hükümler öngörmektedir. Dört fıkradan oluşan anılan normun ilk üç fıkrası, bağlı şirket yönetim kurulunun, şirketin hâkim şirket ve topluluk mensubu diğer bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında hazırlamakla yükümlü olduğu ve hükmün gerekçesinde “bağlılık raporu” olarak adlandırılan rapor konusunda düzenlemeler içermektedir. Dördüncü fıkrada ise, hâkim şirketin, yönetim kurulu üyelerinden birisinin talebi üzerine, bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında hazırlamakla yükümlü olduğu rapor hükme bağlanmıştır. Bu çalışmada, TTK’nun 199. maddesinin ilk üç fıkrasında düzenlenmiş olan, bağlı şirketin yönetim kurulunun bağlılık raporu düzenleme yükümlülüğü incelenecek, bu yükümlülüğün hiç veya gereği gibi yerine getirilmemesinin hukukî sonuçları ve bağlılık raporunun denetimi hususları üzerinde durulacaktır.
Bağlı şirketin yönetim kurulunun bağlılık raporu düzenleme yükümlülüğü, raporun düzenlenmesi için öngörülen süre, raporun içeriği, bağlılık raporu düzenlenirken uyulması gereken ilkeler, bağlılık raporu düzenleme yükümlülüğünün hiç veya gereği gibi yerine getirilmemesinin hukukî sonuçları, bağlılık raporunun denetimi.
Article 199 of the Turkish Commercial Code with the title “Reports of the subsidiary and parent companies” regulates the reports to be prepared by the subsidiary and parent companies, with respect to the relationship between the subsidiary, parent and other group companies. First three paragraph of the mentioned provision, which consists of four paragraphs, contains regulations regarding the report, that the board of directors of the subsidiary company is obliged to prepare with respect to the relationship of the subsidiary company with the parent company and other group companies; such report is also referred as “subsidiarity report” within the legal ground of the article. Fourth paragraph regulates the report to be prepared by the parent company, following the request of a member of the board of directors, regarding the financial and assets standing in addition to the outcome of trimester accountings of the subsidiary companies, relationship of the parent company with the subsidiaries, relationship of the subsidiaries with each other, shareholders of the parent and subsidiary company and with the relatives of such shareholders; the transactions of the mentioned parties in addition to the outcome and effects of such transactions. This study aims to discuss the liability of the board of directors regulated under the first three paragraphs of Article 199 with regards to prepare subsidiarity report, legal consequences of failing to fulfill, partially or as a whole, such liability in addition to the audition of the subsidiarity report.
The liability of the board of directors of the subsidiary company to prepare subsidiarity report, the assumed time for the preparation of the report, contents of the report, the principles to be followed while preparing the subsidiarity report, legal consequences of failing to fulfill, partially or as a whole, liability to prepare subsidiarity report, the audition of the subsidiarity report.
I. GİRİŞ
Bağlı şirket yönetim kurulunun, şirketin hâkim şirket ve topluluk mensubu diğer şirketlerle ilişkileri hakkında hazırlamakla yükümlü olduğu ve “bağlılık raporu” olarak adlandırılan rapor konusundaki düzenlemeler, Türk Ticaret Kanunu’nun 199. maddesinin ilk üç fıkrasında yer almaktadır. Madde gerekçesinde de belirtildiği üzere1, söz konusu norm Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu’nun (Alm. POK) 312. paragrafı esas alınarak hazırlanmıştır.
TTK’nun 199. maddesinin 1. fıkrası aşağıdaki düzenlemeyi içermektedir:
“Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor düzenler. Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı tüm hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararına alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılır. Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belirtilir. Zarar denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı ayrıca bildirilir.”
