5362 Sayılı Yasa Kapsamında Esnaf ve Sanatkârlara Verilebilecek Disiplin Cezaları
Soner ALTAŞ
ÖZET:
Çalışmada, günlük hayatta tüketicilerin sıklıkla karşılaştığı ancak herhangi bir sonuç çıkmaz düşüncesiyle bir işlemde bulunmadıkları esnaf ve sanatkarların olumsuz davranışlarına ilişkin düzenlemeler ve bu düzenlemeler kapsamında verilebilecek disiplin cezaları ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Esnaf ve sanatkârlar, Disiplin cezası, Tüketici, Olumsuz hakaret, Meslekten çıkarma, Şikayet.
I- Giriş
Sıkça şikâyet edilen uygulamalardan birkaç tanesidir: taksi şoförlerinin kısa mesafe gitmek isteyen müşterileri almaktan kaçınması ya da güleç yüzlerini bir anda somurtkan bir ifadenin kaplaması. Veya, bozuk parası olmadığı için kimbilir kaç kişi bakkaldan ya da büfe sahibinden azar işitmiş veya dükkân dükkân dolaşıp para bozdurmaya çalışmıştır. Bu olumsuz örnekleri sayıca artırmak mümkündür. Tüketicileri mağdur edici bu tür fiiller ve davranışlar arzu edilir olmamakla birlikte, anılan olumsuz davranışların takibi ve giderilmesi noktasında sergilenen farklı yaklaşımlar dikkat çekmektedir. Zira, böyle bir durumla karşılaşılması halinde, bir daha o duraktan taksi çağırmamak ya da o bakkaldan alışveriş yapmamak, bir çözüm olarak görülebilmekte, bu hadiseler yakın akraba ve komşulara nakledilmekte, bireysel bazda ve yakın çevrede olumsuz sonuçlar asgariye indirilmeye çalışılmaktadır. Ya da, ikinci bir yol olarak, tüketiciler, aynı davranıştan dolayı başka insanların da mağdur olabileceğini düşünerek, ilgili esnaf hakkında şikâyette bulunmaktadır. Ancak, uygulamaya bakıldığında, tüketicilerin çoğunlukla pasif davranış yolunu benimsedikleri; yani ilgili esnaf ve sanatkâr hakkında herhangi bir şikâyette bulunmayıp, o kişi ile bir daha iş yapmamaya gayret sarf ettikleri söylenebilir.
Oysa, esnaf ve sanatkâr odaları yetkilileri, gerek yazılı gerek görsel medya yoluyla, tüketicileri, bu tür olumsuz davranışta bulunan esnaf ve sanatkârı odalara ve birliklere şikâyet etmeleri konusunda sık sık uyarmakta, “Yolcusuna bağıran, yanlış yerde indiren veya yağmurlu havalarda üzerine su sıçratan şoförlere, dolmuşlarda bir kişilik yere iki kişiyi oturtan minibüs şoförlerine, işyerinde ücret tarifesi bulundurmayan lokantacıya, alacağı ürünü inceleyen müşteriye “alacaksan al bizi daha fazla meşgul etme” diye çıkışta bulunan esnafa, işyerinde ve araçta müziğin sesini fazla açan taksi şoföre veya kahveciye, bozuk para vermeyen müşterisine “git bozdur gel” diyen bakkala, pazaryerlerinde açıktan ekmek satan fırıncılara, elbisenin boyunun çekmesine veya renginin değişmesine neden olan kuru temizlemeciye, fahiş fiyata mal satan ya da saç, sakal ve kıyafeti bozuk olan esnafa” ve bunlara benzer davranışlarda bulunan esnaf ve sanatkârlara disiplin cezası verilebileceği yönünde kamuoyunu aydınlatmaya çalışmaktadırlar. Nitekim, müşterisine bağıran bir dolmuş şoförüne, ilgili Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği tarafından yüklü miktarda para cezası verilmiştir1.
