Tahkim Sözleşmesinin Şekli ve Niteliği Üzerine Bir İnceleme

Hamit DÜNDAR

ÖZET:

Makalede tahkim sözleşmesinin tanzimi sırasında, Borçlar Hukuku, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Milletlerarası Tahkim Kanunu uyarınca uyulması gerekli şekil ve bu şeklin niteliği ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tahkim sözleşmesi, şekil ve şekil şartı.

Genel Olarak

Tahkim , 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun (MTK) 4. maddesince; Bir sözleşmeden kaynaklansın veya kaynaklanmasın, mevcut bir hukuki ilişkiden doğmuş veya doğacak uyuşmazlıkların tahkim yoluyla halli için yapılan anlaşmadır. Dikkat edilirse yasa maddesinde, tahkime konu olan hukuki ilişkinin mutlaka bir sözleşmeden kaynaklanması şart koşulmadığından, tahkime konu uyuşmazlık, sözleşmeden kaynaklanmayan türden de olabilir. UNCITRAL Model Kanunu nun 7/I. maddesinde; “Akde müstenit olan veya akdi olmayan” ifadesiyle aynı kural esas alınmıştır. Tahkim sözleşmesi Usul Hukuku sözleşmesi olmakla beraber, aynı zamanda Borçlar Hukuku anlamında da bir sözleşmedir. Bu itibarla, yapılacak bir sözleşme için, yasal olarak bulunması gerekli genel şartlarında tahkim sözleşmesinde de bulunması gerekir. Ayrıca, Hukuk Usulü Muhakemeler Kanununda belirtilen ek bazı şartlar da aranmaktadır. Bunların başında konumuz olan tahkim sözleşmesinde şekil şartı ve bu şeklin niteliği gelmektedir.

I- Tahkim Sözleşmesinde Şekil

MTK’nın 4. maddesi uyarınca; Tahkim anlaşması, sözleşmeye konan bir tahkim şartı olabileceği gibi, ayrı bir sözleşme halinde de yapılabilmektedir. Avrupa Sözleşmesinin konuyla ilgili ½-a maddesinde, tahkim anlaşmasından kastedilen şeyin “bir mukaveleye dercedilen tahkim şartı veya taraflar arasında akdolunan tahkim mukavelesi” olduğu belirtilmektedir. MTK’ya göre, tahkim anlaşması, tarafların tahkim anlaşmasına uygulanmak üzere seçtiği hukuka veya böyle bir hukuk seçimi yoksa, Türk hukukuna uygun olduğu takdirde geçerli olmaktadır. Konuyla alakalı UNCITRAL Model Kanunun 8/I. maddesinde; tahkim anlaşmasının geçerliliği hakkında önüne bir talep getirilen bir devlet mahkemesinin, söz konusu tahkim anlaşmasını “hükümsüz, çalıştırılamaz veya uygulama kabiliyetinden mahrum” bulmadıkça tarafları tahkim yargılamasına sevk edeceği belirtilmektedir.