Açılmış Miras Payının Devrinde Tarafların Tereke Borçlarından Sorumluluğu
Liability of the Parties for the Estate Debts in the Transfer of the Opened Inheritance Share
Mustafa Göktürk YILDIZ
Açılmış miras payının devrini düzenleyen Türk Medeni Kanunu madde 677, mirasçıya, mirasbırakanın ölümüyle mirasın paylaşılması arasındaki dönemde, soyut miras payı üzerinde sözleşme yaparak onu devretme hakkı tanımıştır. Miras payının devri, mirasçıların TMK m.641 ve 681 uyarınca tereke borçlarından müteselsil sorumluluğuna halel getirmez. Bu bakımdan miras payının mirasçıya veya üçüncü bir kişiye devredilmiş olması önemli değildir. Mirasçılar ve bu arada devreden mirasçı, devre rağmen tereke borçlarından paylaşmadan sonra da beş yıl süre ile müteselsilen sorumlu kalmaya devam eder. Gerek üçüncü kişiye gerekse mirasçılara yapılan devirlerde Türk Borçlar Kanunu madde 202 uyarınca da sorumluluk doğabilir. Devralan mirasçı veya üçüncü kişinin TBK m.202’den doğan sorumluluğu paya tekabül eden tereke borçlarıyla sınırlıdır. Miras payı, TBK m.202 anlamında malvarlığıdır. TBK m.202’nin uygulanması için miras payının devri, ilan veya alacaklılara şahsen bildirilmek suretiyle duyurulmuş olmalıdır. TBK m.202, tereke borçlarından mirasçılık sıfatı sebebiyle sorumluluğu ortadan kaldırmaz. TBK m.202’deki müteselsil sorumluluk ile miras hükümlerinden kaynaklanan müteselsil sorumluluk ilişkisi birbirinden bağımsızdır.
Açılmış Miras Payının Devri, Tereke Borçlarından Sorumluluk, Mirasçılıktan Doğan Sorumluluk, Malvarlığının Devralınmasından Doğan Sorumluluk.
The article 677 of the Turkish Civil Code, which regulates the transfer of the opened inheritance share, gave the heir the right to transfer it by making a contract on the abstract inheritance share in the period between the death of the decedent and the sharing of the inheritance. The transfer of the inheritance share does not absolve the joint liability of the heirs for their debts in accordance with the article 641 and 681 of TCC. In this respect, it is not important whether the inheritance share has been transferred to the heir or a third party. The heirs and in the meantime the transferor heir continue to be jointly and severally liable for five years after the division of the debts of the estate despite the transfer. Liability may also arise in accordance with the article 202 of the Turkish Code of Obligations in the transfers made to both third parties and the heirs. The liability of the inheritor or the third party, arising from the article 202 of the TCO., is limited to the debts corresponding to the share. Inheritance share is assets within the meaning of the article 202 of the TCO. For the application of the article 202 of the TCO., the transfer of the inheritance share must be announced by publication or by notifying the creditors personally. The article 202 of the TCO does not remove the liability for inheritance debts due to the title of heir. The relationship between the joint liability in TCO art.202 and the joint liability arising from the provisions of inheritance are independent of each other.
Transfer of Opened Inheritance Share, Liability for Estate Debts, Liability Arising from Inheritance, Liability Arising from Acquisition of Assets.
I. Giriş
Türk Medeni Kanunu (TMK.) madde 677, açılmış miras payının devrini düzenlemektedir. Söz konusu düzenleme ile mirasçıya, mirasın açılmasıyla paylaşılması arasındaki dönemde miras payı üzerinde sözleşme yapma ve miras payını devretme imkânı tanınmıştır. Böylelikle mirasçı, paylaşmadan önce payına düşecekler henüz belli olmamasına rağmen, mirasbırakanın ölümü ile paylaşma arasındaki dönemde soyut miras payına ilişkin devir sözleşmesi yapabilecektir.
Miras payı üzerinde sözleşme yapılması durumunda, sözleşme taraflarının tereke borçlarından sorumluluğu incelenmesi gereken önemli bir sorundur. TMK m.677, açılmış miras payının devrinde tarafların tereke borçlarından sorumluluğu ile ilgili bir düzenleme içermemektedir. Bu konuda, TMK m.641 ve 681 ile Türk Borçlar Kanunu (TBK.) madde 202 hükümleri uygulanır.
TMK m.677’ye göre, devrin mirasçılar arasında veya üçüncü kişiye yapılması farklı sonuçlar doğurmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, açılmış miras payının devrinin taraflarına göre doğan farklıları göz önünde tutmak suretiyle, tarafların tereke borçlarından sorumluluğunu TMK m.641 ve 681 ile TBK m.202 hükümleri kapsamında değerlendirmektir.
II. Açılmış Miras Payının Devri
TMK m.575/f.1,c.1 uyarınca, “Miras, mirasbırakanın ölümüyle açılır.” Şu halde açılmış miras payının devrinden anlaşılması gereken, mirasbırakanın ölümünden sonra miras payının devredilmesidir.
Mirasbırakanın ölümü anında tek mirasçısı varsa, ölümle birlikte bütün hak ve borçları bu tek mirasçıya intikal edeceğinden, devredilecek bir miras payı da olmaz. Buna karşılık mirasbırakanın birden fazla mirasçısı olması halinde, mirasçılar birlikte miras ortaklığını oluşturur ve terekedeki tüm hak ve borçlara elbirliği halinde sahip olurlar. Mirasçıların tereke üzerindeki hak sahipliği, kural olarak mirasçıların miras paylarına göre terekenin paylaşılmasına kadar devam eder.1 Yani bu durumda mirasçılardan her birinin paylaşmada dikkate alınacak ve devredebilecekleri bir miras payı mevcuttur.
Aslında elbirliğiyle hak sahipliğinde, her türlü tasarruf için oybirliği aranır. Dolayısıyla bu tür bir hak sahipliğinin bulunduğu miras ortaklığında, terekeye ilişkin tasarruflara bütün mirasçıların rıza göstermesi gerekirdi. Bununla birlikte açılmış miras payının devri sözleşmesini düzenleyen TMK m.677 hükmü, bir mirasçının miras payını bütün mirasçıların rızası gerekmeksizin devretmesine imkân tanımıştır.2
TMK m.677 uyarınca;
“Terekenin tamamı veya bir kısmı üzerinde miras payının devri konusunda mirasçılar arasında yapılan sözleşmelerin geçerliliği yazılı şekle bağlıdır.
Bir mirasçının üçüncü kişiyle yapacağı böyle bir sözleşmenin geçerliliği, noterlikçe düzenlenmesine bağlıdır. Sözleşme bu kişiye paylaşmaya katılma yetkisi vermez; sadece paylaşma sonunda mirasçıya özgülenen payın kendisine verilmesini isteme hakkını sağlar.”
