Binalarda Kolon Kesme Eylemlerinin Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

Evaluation of “Column Removal in Buildings” in the Context of Criminal Law

Mahmut KAPLAN

Binaların taşıyıcı sistemini oluşturan kolonlar tadilat amaçlı olarak veya kullanım alanını genişletmek veya görselliği güzelleştirme amacıyla kesilebilmektedir. Bu noktada binanın yapılışında var olan mukavemet gücü de zayıflamaktadır. Bu zayıflama sonucu bina kendiliğinden veya bir dış etmenin devreye girmesi ile yıkılabilmektedir. Kolonların kesilmesi ile başlayan ve daha sonra binanın çökmesi ile devam eden süreç içerisinde yaralanma ve ölme gibi bazı neticeler de ortaya çıkabilmektedir. Bu sebeple öncelikle kolon kesmenin ve devamında binanın çökmesi sonucu meydana gelen ölüm ve yaralanmalardan kaynaklı ceza sorumluluğunun tespiti açısından bu çalışma kaleme alınmıştır. Çalışma kapsamında suç inceleme metodu bilinçli bir şekilde takip edilmemiştir. Çalışmada kolon kesme ve sonrasında meydana gelen neticelerle sınırlı olarak mala zarar verme, imar kirliliğine neden olma, genel güvenliğin tehlikeye sokulması, taksirle ölüme neden olma ve yaralama suçları doktrin ve yargı kararları ışığında ele alınmıştır. Uygulamada yaşanan tereddütleri gidermeye yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Kolon Kesme, Deprem, Taksirle Öldürme, Taksirle Yaralama, İmar Kirliliğine Neden Olma, Mala Zarar Verme.

Columns forming the load-bearing system of the buildings can be removed for renovation, expansion of the usable area or beautification of the visual appearance. Thereby, the strength that exists in construction of the building weakens at this point. As a result of this weakening, the building may collapse by itself or due to the influence of an external factor. In the process that initiates with the column removal and then continues with the collapse of the building, some consequences such as injury and death may also arise. For this reason, this paper is written with the purpose of determining the criminal liability for column removal and associated deaths and injuries that caused by the building collapse. The crime examination method was intentionally not followed within the scope of the study. In the study, the offenses of damaging property, causing zoning pollution, endangering public safety, causing death and bodily harm by negligence limited with the consequences column removal and afterwards, are discussed in the light of doctrine and judicial decisions. Solution suggestions are submitted to eliminate the hesitations encountered in practice

Column Removal, Earthquake, Causing Death by Negligence, Causing Bodily Harm by Negligence, Causing Zoning Pollution, Damaging Property.

Giriş

Binaların taşıyıcı kolonları bina alanının kullanımında değişiklik yapmak adına kesilmektedir. Özellikle konutlardan işyerine dönüştürülen binalar bakımından bu uygulama oldukça yaygındır. Benzer şekilde imar planlarında ticari-konut olarak ayrılmış bölgelerde binaların giriş katları ve bodrumları işyerine ayrılmakta diğer katlar ise konut olarak kullanılmaktadır. İşyeri olarak ayrılan bölümler planlanırken konutların odalarının yerleşimi ve kat sayısı dikkate alınarak kolonlar yerleştirilmektedir. Yerleştirme yapılırken işyeri olarak kullanılacak alanlar genelde ikinci planda kalmaktadır. Böyle bir tasarım sonucu projelendirilen binalar daha sonradan işyeri olarak kullanıldığında çeşitli tadilatlardan geçirilmektedir. Bu tadilatların en önemlisi ve sorunlusu ise kolonların kesilmesidir. Kolonların kesilmesi suretiyle hem kullanım alanı genişlemekte hem de görsel olarak işyeri daha güzel görünmektedir.¹ Gerek konutlardan işyerine dönüştürülen binalar açısından gerekse doğrudan işyeri olarak planlanmış ve fakat daha sonradan tadilat yapılmış olan işyerleri açısından kolonların kesilmesi beraberinde birtakım riskleri getirmektedir.

Kolonun kesilmesi tek başına binanın sağlamlığını etkileyerek binanın çökmesine neden olabileceği gibi daha sonradan meydana gelen bir dış etkenle birleşmek suretiyle de binanın çökmesine sebebiyet verebilir. Her iki ihtimalde de binanın çökmesi bireylerin hayatı ve vücut bütünlüğü bakımından bir tehlike oluşturabileceği gibi bireylerin ölmesine veya yaralanmasına ya da malvarlığı itibariyle bir zarara uğramasına da neden olabilir. Bu sebeple binalarda kolon kesilmesinin ceza hukuku açısından irdelenmesi ve sorumluların tespit edilmesi önem arz etmektedir.

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli ve resmi verilere göre elli bin insanımızı kaybettiğimiz depremden sonra da birçok bina açısından kolon kesildiği iddiaları ortaya çıkmıştır.² Deprem gibi bir afet olmadan önce kolonların kesilmesinin önüne geçilmesi halinde binaların Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne³ uygun olması koşuluyla can kayıplarının azaltılacağı bir gerçektir. Bu sebeple binanın çökmesinden sonra sorumluların tespiti yerine binaların çökmesine yol açacak davranışların engellenmesi önem kazanacaktır.

Kolon kesilmesine ilişkin olarak mevzuatımızda doğrudan bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple “kolon kesme” fiilinin çeşitli suçlar açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Değerlendirme yapılırken ilgili suç tiplerin suç inceleme yöntemi ile analizi yerine “kolon kesme” fiili ile sınırlı olarak irdelenmesi tercih edilecektir. Bu kapsamda kolonların kesilmesi herhangi bir şekilde binanın çökmesine neden olmadığı durumlar ile binanın çöktüğü durumlar farklı olasılıklar içerisinde değerlendirilecek olup bina çökmesi sonucu ölüm ve/veya yaralanma ya da mal varlığı itibariyle zararların olduğu durumlar ayrı başlıklarda incelenmeye çalışılacaktır. Zira kolonların kesilmesi binanın çökmesine neden olmamış ise failin fiili mala zarar verme ve/veya imar kirliliğine neden olma suçlarına vücut verebilecekken binanın çökmesi halinde bu suçlara ilave olarak genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması veya genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması suçları gündeme gelecektir. Yine binanın çökmesi sonucu ölüm ve/veya yaralanma olmuşsa kasten öldürme, kasten yaralama, taksirle öldürme ve taksirle yaralama suçları da gündeme gelecektir. Bu çalışma kapsamında zikredilen suç tipleri konuyla ilgisi ölçüsünde irdelenecektir. İrdeleme esnasında suç inceleme metodundaki biçim, gereksiz bilgilere yer verilmemesi adına takip edilmeyecektir.

I. Kolon Kesme Eyleminin Binanın Çökmesine Neden Olmadığı Durumlarda Failin Ceza Sorumluluğunun Tespiti

Kolonlar binaların taşıyıcı sistemini oluşturduğundan kolonların kesilmesi halinde binanın taşıma kapasitesi etkilenmektedir. Bu durum karşısında binanın ayakta durması güçleşmektedir. Kolonun yük taşıma kapasitesine bağlı olarak hemen veya daha sonradan bir tehlikeye sebep olabilir. Bazı hallerde dış etmenlerin etkisiyle de bu tehlike meydana gelebilir. Ancak tehlike henüz ortaya çıkmadan da kolon kesilmesi nedeniyle soruşturma ve kovuşturma süreçleri başlayabilmektedir. Bu başlık altında binalarda tadilat yapılırken kolonun veya kolonların kesilmesi haline ilişkin olarak failin ceza sorumluluğunu irdelemeye çalışacağız. Uygulamada kolon kesmeye ilişkin olarak mala zarar verme suçu ve imar kirliliğine neden olma suçu bakımından failin sorumluluğuna gidildiği görülmektedir.

Kolonların kesilmesi binanın sağlamlığını etkilemekte ve böylelikle değerini azaltmaktadır. Taşıyıcı kolonların veya perde duvar şeklinde inşa edilmiş kolonların kesildiğinin bilinmesi halinde taşınmazın mali değeri düşecektir. Ayrıca kolon kesilmesi malın tahrip edilmesi anlamına da geleceğinden 5237 sayılı TCK m.151’de yer alan mala zarar verme suçu oluşacaktır.⁴ Ancak uygulamada kolon kesme hem kiracılar tarafından hem de malik tarafından gerçekleştirilebilmektedir. Bu durumda kiracıya kolon kesilmesi hususunda verilen rıza ile malikin kendisine ait taşınmazda kolon kesmesini suçun unsurları açısından değerlendirmek gerekir.