5233 Sayılı Kanun Bağlamında Terör ve Terörle Mücadeleden Kaynaklanan Zararların Tazmininde Yargı Dışı Çözüm Yöntemi Olarak Sulh

Settlement as a Non-Judicial Resolution Method in the Compensation of Damages Arising from Terrorism and the Fight Against Terrorism in the Context of the Act No. 5233

Asuman ÇAPAR

İdare hukuku alanında ortaya çıkan birtakım hukuki uyuşmazlıkların çözümünde sulh usulü kullanılmaktadır. 5233 sayılı Kanun, terör ve terörle mücadeleden kaynaklanan zararların sulh yöntemi ile tazmini amacıyla çıkarılmıştır. Bu çalışmada idarenin sorumluluk esaslarına girilmeksizin, 5233 sayılı Kanun bağlamında sulh usulü açıklanmaya çalışılmıştır. Yürürlüğe girdiği günden bugüne terör eylemlerinden kaynaklanan zararların tazmini konusunda, bu Kanun kapsamında binlerce müracaat yapılmıştır. Sonuçlandırılan müracaatların yarıdan fazlasında sulhname düzenlenmiştir. Böylelikle zarar görenler ve devlet dava külfetinden kurtulmuş, uyuşmazlıklar yargı yoluna gidilmeksizin çözümlenmiştir. Uygulamada açık kanuni dayanak olmaksızın bu Kanun’un uygulama alanını daraltacak birtakım uygulamalar yapıldığı görülmektedir. Bununla birlikte 5233 sayılı Kanun ile getirilen sulh usulünün, bu Kanun’un yürürlüğe girişinden bugüne kadar geçen süreç içerisinde etkin bir şekilde kullanıldığı, idare hukuku alanında ortaya çıkabilecek maddi tazminat istemine ilişkin bir kısım hukuki uyuşmazlıkların çözümü noktasında emsal alınabileceği ifade edilebilir.

Terör, Terörle Mücadele, Sulh, 5233 Sayılı Kanun.

The settlement procedure is used to resolve certain administrative law-related legal disputes. The purpose of the enactment of the Act No. 5233 was to compensate for damages caused by terrorism and the fight against terrorism through the settlement method. This study attempts to explain the settlement procedure within the scope of the Act No. 5233 without discussing administrative liability principles. Thousands of claims for compensation for damages caused by terrorist acts have been filed under this law since its enactment. Settlement agreements were made in more than half of the concluded applications. Consequently, the injured parties and the state are relieved of the burden of litigation, and disputes are settled without resorting to legal remedies. In practice, it is observed that a number of practices limiting the scope of application of this act have been implemented without a clear legal basis. However, it can be stated that the settlement procedure introduced by the Act No. 5233 has been utilized effectively in the process since its entry into force and that it can serve as a model for the resolution of certain legal disputes involving claims for pecuniary compensation that may arise in the field of administrative law.

Terror, Counter Terrorism, Settlement, Act No. 5233.

Giriş

Terör eylemleri¹ ve terörle mücadele Türkiye’nin uzun yıllardan bu yana gündemini meşgul etmektedir. Terör eylemleri hem kişiler bakımından hem de toplum ve devlet bakımından birtakım maddi ve manevi zararlara neden olmaktadır. Devlet terör eylemlerine tamamen engel olamamakla birlikte, terör eylemlerinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmini maksadıyla bazı düzenlemeler yapmaktadır. 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun (5233 sayılı Kanun)² terörden ve terörle mücadeleden kaynaklanan zararların tazmin edilmesi amacıyla yapılan kanuni düzenlemelerden birisidir.³

Hukuki uyuşmazlıkların çözüm yöntemlerinden birisi olan sulh konusu, hukukun çeşitli dallarında ortaya çıkan uyuşmazlıkların ortadan kaldırılması konusunda giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu bağlamda idarenin terör eylemleri sebebiyle sorumluluğu mevzuunda da sulhun önemi artmış olup, yargı yoluna gidilmeksizin sulh yolu ile uyuşmazlığın çözümünü hayata geçirme noktasında 5233 sayılı Kanun önemli bir yere sahiptir. Bu Kanun idarenin terör eylemlerinden ve terörle mücadeleden kaynaklanan sorumluluğu konusunda ortaya çıkan uyuşmazlıkları, sulh yoluyla sona erdiren etkin bir düzenlemedir.⁴

Bu çalışma ile terör eylemlerinden ve terörle mücadeleden kaynaklanan zararların, 5233 sayılı Kanun çerçevesinde sulh yoluyla tazmini usulünün incelenmesi hedeflenmektedir. Bu çerçevede idarenin terör eylemelerinden kaynaklanan sorumluluk esaslarının çalışma kapsamına girmediğini belirtmek gerekir.

I. 5233 Sayılı Kanun’a Göre Sulh Düzenlemesi

Bu başlık altında 5233 sayılı Kanun kapsamında sulh müracaatının yapılması ve müracaatın sonuçlandırılması aşamalarındaki usule değinilecektir.

5233 sayılı Kanun’da öngörülen sulh usulünün işletilebilmesi için burada öngörülen haliyle müracaat yapabilecek kişiler, sulh müracaatı yapılacak merci ve sulh müracaatının süresi incelenecektir.