Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Kumar

Gambling in the Turkish Republic of Northern Cyprus

Mustafa Erdem YAVUZ

Kumar, yasa dışı bahis ve şans oyunları Antik Çağ’dan günümüze dek insanlığın ele aldığı bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kumar, Roma Hukukunda yasaklanmış hatta o dönem en ağır yaptırım olan şerefsizlik yaptırımına tabi tutulmuştur. Günümüz Türk Hukukuna yansımalarını da 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama” başlıklı 228. maddesinde görmekteyiz. Çalışmanın esas konusunu oluşturan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kumar suçları ise üç aşamalı süreçten geçerek günümüze getirilmiştir. 1878-1960 yılları arasında İngiliz Koloni yönetiminin yapmış olduğu yasalar K.K.T.C.’de kumar ve yasa dışı bahis suçlarının ilk örnekleri olarak yer almaktadır. K.K.T.C. tarihinde kumar ve yasa dışı bahis suçlarının diğer örnekleri olarak 1960-1963 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilcileri Meclisince çıkartılan yasalar ve halen daha yürürlükte olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 1983 tarihli yasaları yer almaktadır. 1963-1983 tarihleri arasında ise Kıbrıs Türk Yönetimlerince muhtelif yasalar çıkartılmıştır. Türk hukukundan farklı bir pratik izleyen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bir çok farklı hukuk disiplinini bir arada uygulamaktadır çalışmada kısaca kumar ve bahis hukukuna ilişkin düzenlemeler ve bu düzenlemelerin ihlali halinde uygulanacak ceza normları tartışılacak kısaca İngiliz Kumar yasasından da bahsedilecektir.

Ceza Hukuku, Yasa Dışı Kumar ve Bahis, Ceza Hukukunun Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması.

Gambling, illegal betting and games of chance have emerged as a subject that humanity has dealt with from the Ancient Age to the present day. Gambling was prohibited in Roman Law and was even subjected to dishonor, the heaviest sanction at that time. We see its reflections on today’s Turkish Law in Article 228 of the Turkish Penal Code No. 5237, titled “Providing a Place and Opportunity for Gambling”. Gambling crimes in the Turkish Republic of Northern Cyprus, which is the main subject of the study, have been brought to the present day by going through a three-stage process. The laws made by the British Colonial administration between 1878-1960 are the first examples of gambling and illegal betting crimes in the TRNC. Other examples of gambling and illegal betting crimes in the history of the TRNC are the laws enacted by the House of Representatives of the Republic of Cyprus between 1960-1963 and the 1983 laws of the Turkish Republic of Northern Cyprus, which are still in effect. Various laws were enacted by the Turkish Cypriot Administrations between 1963-1983. Following a different practice from Turkish law, the TURKISH REPUBLIC of NORTH CYPRUS applies many different legal disciplines together. In this study, the regulations on gambling and betting law and the penal norms to be applied in case of violation of these regulations will be discussed briefly, and the British Gambling law will also be mentioned.

Criminal Law, Illegal Gambling and Betting, Application of Criminal Law in Terms of Place and Time.

GİRİŞ

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde, günümüzde yürürlükte bulunan yasalar üç aşamada meydana getirilmiştir.¹ Bu aşamalar;² İngiliz Koloni Yönetiminin 1878 ile 1960 yılları arasında yapmış oldukları yasalar, 354 fasıl olmak üzere 6 cilt yayınlanmıştır. 1 Nisan 1959 tarihi ile 31 Aralık 1959 tarihleri arasında 38, 1 Ocak 1960 tarihi ile 16 Ağustos 1960 tarihleri arasında 21 tane yasa yapılmış ve bunlar iki ayrı kitapta toplanmıştır. Bu yasalardan bir tanesi İngilizcedir. 16 Ağustos 1960 tarihi ile 21 Aralık 1963 tarihi arasında ise Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilcileri Meclisince, Türkçe ve Rumca yasalar yapılmıştır. Yine aynı tarihlerde Türk Cemaati Meclisince Türkçe yasalar kaleme alınmıştır. 21 Aralık 1963 tarihinden sonra ise Kıbrıs Türk Yönetimlerince; 15 Kasım 1983 tarihinden günümüze kadar da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetince yasalar yapılmıştır. Çalışmada önce “Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanunu’ndan Esas Kanun” şeklinde; Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanun’unu Tadil Eden Esas Kanun’dan” kısaca ‘Esas Kanun’ olarak bahsedilecektir³ çalışmanın devamında Şans Oyunları Kanunu ile Beden Eğitimi ve Spor Kanunun üzerinde durulacak Mehaz İngiliz kumar kanunu ile Türk Hukukundaki genel olarak kumar ve bahis hukukunun cezai boyutu kısaca ele alınacaktır.

I. BAHSE TUTUŞMA EVLERİ, KUMARHANELER VE KUMARA İLİŞKİN KANUNLARI TADİL EDEN KANUNU KAPSAMINDAKİ SUÇLAR

Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanun’unu Tadil Eden Kanun, 8 Ekim 1971 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi oturumunda geçirilmiş olup, Anayasa’nın 52’nci maddesi gereğince “Cumhurbaşkanı Muavini ve K.T.Y. Yürütme Kurulu Başkanı tarafından Resmî Gazete’de yayınlanmak suretiyle ilân olunmuştur. Bu Kanun, Fasıl 151 sayılı Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanunu’na eklenen değişiklikler” ile oluşturulmuştur. “Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanunu’nu Tadil Eden Kanun’da, Bahse Tutuşma Evleri, Kumarhaneler ve Kumarı Önleme Kanunu’ndan Esas Kanun” şeklinde bahsedilmektedir. Mevzu bahis Esas Kanun, kısaca baht veya talihe bağlı oyunların oynanması yahut oynatılması ile bu amaca hizmet eden makinelere ilişkin tasarrufların hukuk düzeninde ihtiva ettiği karşılığı düzenlemektedir. Esas Kanun’un 6A-1 bölümü; Kanun’da anlatılan herhangi bir şans makinesinin kullanılması, işletilmesi veya işletilmesi amacıyla gerçekleştirilen bir toplantıya iştirak edilmesini suç olarak düzenlemektedir. Yine aynı madde, bahsedilen makineyi tasarrufunda yahut kontrolünde bulunduran; makineyi imal veya ithal eden kişi bakımından belli yaptırımları da içermektedir. Sayılan bu eylemlerin gerçekleştirilmesi neticesinde faile, iki yılı aşmayan hapis cezası ve iki yüz lirayı aşmayan para cezası verilebileceği gibi bu iki yaptırım birlikte de uygulanabilecektir.⁴

Bunun yanında Mahkeme, takdirine bağlı olarak işlenen suçla ilişik makinenin müsaderesine de karar verebilecektir. Esas Kanun’un bu kısmı suç oluşmasına sebebiyet veren eylemleri düzenlerken 6A-2 kısmı suçun konusunu oluşturan şans makinelerini düzenlemektedir. 6A-2 maddesinde şans oyunu makinesi “... oyun oynayacak şahıs tarafından makineyi çalıştırmak ve kullanmak için lûzumlu hareketten başka bir hareket istemiyen bir oyun makinesi” olarak tanımlanmaktadır. Bu maddeye göre, Flipper makinesine benzetilmek amacıyla yapılmış herhangi bir değişiklik veya ilave önem arz etmeksizin “Bingo diye bilinen makine, Crane diye bilinen makine ve şekil değişikliğine bakılmaksızın şans makinesi” olarak “kabul edilen herhangi bir makine” “şans makinesi” olarak kabul edilmiştir.⁵

Aynı maddede genel bir anlatım olarak “ihtiva ettiği şeyleri ihraç eden makine” de şans makinesidir. Ancak kahve otomatı gibi- “içerisine madeni para konulan veya” -lunaparkta bulunan, jetonla çalışan oyun makineleri gibi- “görünüş ve şekil” itibarı ile “benzeri madde konduğu takdirde para değerine eşit bir maddeyi ihraç eden” makineler ayrık tutulmuştur. Yine aynı madde, herhangi bir şans makinesine ait parçayı da şans makinesi olarak kabul etmektedir.⁶

Esas Kanun m. 4 ve 5, kumarhanelerde kumar oynayan veya kumar oynama niyeti ile bir arada bulunan kimseler ile herhangi bir sokakta kumar oynayan veya kumar oynama niyeti ile bir arada bulunan kimselerin bu Kanun kapsamında suç işlemiş sayılacağı hususunu düzenlemiştir. Burada karşımıza çıkan ‘kumar oynama niyeti’ kavramı, Türk iç hukukumuzda sıklıkla rastladığımız teşebbüs kavramını hatırlatmaktadır. Dolaylı bir yorumla K.K.T.C. Kanunlarında kumar oynamaya teşebbüsün de cezalandırıldığını söylemek mümkündür.⁷

Esas Kanun m. 7 hükmünde “Bir Kaza Mahkemesi veya kazadaki polis memurlarından sorumlu yetkili memur, herhangi bir yerin, bu Yasa’nın 6. maddesinde bahsi geçen oyunların oynanması veya bahse tutuşma evi veya kumarhane olarak işletildiğine veya kullanıldığına inanmak için makul bir sebep bulunduğu yolunda yeminle verilen yazılı ihbar üzerine tatmin olması halinde, gerekebilecek yardım veya kuvveti kullanmak suretiyle, gündüz veya gece, böyle bir yere girmesi veya gitmesi ve o yerde veya orada bulunanlar üzerinde arama yapması ve gerek o yerde bulunan, gerekse o yerdeki veya oradan kaçmakta olan herhangi bir kişinin tasarrufunda bulunan ve bahse tutuşmak veya kumar oynamak veya bu Yasa’nın 6. maddesinde bahsi geçen oyunların oynanması için kullanılan veya kullanılacağı anlaşılan veya kullanılması tasarlanan veya kullanılmış olan tüm alet ve parayı, para için teminatı veya başka eşyayı zapt etmek ve aynı zamanda bu gibi tüm kişileri, kendileri ve bulundukları yer aranıncaya kadar alıkoymak için, herhangi bir polis memuruna, müzekkere ile yetki verebilir.” denilmektedir.⁸

Devamı olan 8. madde hükmü ise “Girilmesi ve aranması önerilen yer bir kulüp, kafe, otel veya han veya perakende alkollü içki satma ruhsatı bulunan bir yer veya kamuya açık bir yer veya umumi eğlence yeri ise;(b) Girilmesi önerilen yerin sahibi, zilyedi, işletmecisi veya yöneticisi, son on iki ay içinde, bu Kanun hükümleri uyarınca suçlu bulunmuşsa; Bu veya başka bir kanunda sözü edilenlere bakılmaksızın, bir karakoldan sorumlu herhangi bir Kolluk Kuvvetleri mensubu veya herhangi bir polis memuru veya çavuş üstü rütbeye sahip kişilerin, üniformalı veya sivil şekilde, gerekebilecek yardım ve kuvveti kullanmak suretiyle; gündüz veya gece, herhangi bir müzekkereye sahip olmadan, bu Yasa’nın 6. maddesinde bahsi geçen oyunların oynandığı veya bahse tutuşma evi veya kumarhane olarak işletildiğine ve kullanıldığına inanmak için makul bir sebep bulduğu ve yukarıda belirtilen hallerde, bu yerlere girmesi ve arama yapması yasaldır; (2) Bu maddenin 1. fıkrası uyarınca hareket eden tüm memurlar, giriş yapmalarının ardından, bu yasanın 7. maddesince müzekkere ile yetkilendirilmiş polis memurları ile aynı arama ve el koyma yetkilerine sahiptir”⁹ denilmekle müzekkeresiz girişin yolu açık tutulmuştur. Herhangi bir polis memuru, üniformalı veya sivil şekilde, müzekkereye sahip olmadan mevzu bahis Esas Kanun’un 5 veya 6. maddeleri uyarınca suç işlemekte olan kişileri tutuklama ve para veya para karşılığı kullanılan eşyalara ve suçun işlenişi sırasında kullanılan veya kullanılacağı anlaşılan veya kullanılması tasarlanan veya kullanmış olan aletlere el koyma yetkisine sahip kılınmıştır.

Baht veya talihe bağlı oyunların oynanması yahut oynatılması ile bu amaca hizmet eden makinelere ilişkin tasarrufların hukuk düzeninde ihtiva ettiği karşılığı düzenleyen yasa muadillerinden farklı olarak, Esas Kanun’un 10. maddesi ile “Bu Yasa uyarınca verilen yetkileri kullanmakta olan herhangi bir polis memurunu veya yardımcısını, bu gibi yetkileri kullanmaktan kasten önleyen, engelleyen veya geciktiren veya polis memurunun veya yardımcısının bu yetkilerini kullanmasını, herhangi bir yol veya düzenle önleyen, engelleyen veya geciktiren herhangi bir kişi, bu Yasa kapsamında bir suç işlemiş olur” denilmekle Kumara yönelik olmayan, tamamen farklı bir eylemi de suç olarak düzenlemiştir.¹⁰

Kumar suçuna iştirak bakımından, Esas Kanun 11-a maddesiyle azmettiren ve teşvik edenin suçu işlemiş gibi kabul edeceğini ve aynı şekilde cezalandırılacağını öngörmüştür. Aynı maddenin (b) kısmında ise “Bu Yasa uyarınca cezalandırılabilen bir suç işlemekte olan kişilerin meydana çıkarılmaması için karşı uyarıda bulunma amacıyla gözetleyicilik yapan veya uyarıda bulunan” kişilerin de suçu işlemiş sayılacağı ve yine aynı yönde cezalandırma yoluna gidileceği ifade edilmiştir.

Yine Esas Kanun’un 12. maddesinde sayma suretiyle birtakım karineler düzenlenmiş ve bu karinelerin mevcudiyeti halinde bir şans oyunu salonunu ilgilendirdiği ölçüde bu Kanunun kuralları uyarınca girilen her yer, aksi kanıtlanıncaya kadar, aşağıda sayacağımız durumların herhangi birinde, sahibi, zilyedi, işletmecisi veya yöneticisi tarafından işletilen veya kullanılan bir şans oyunu salonu olarak varsayılmaktadır. Madde hükmünde sayıldığı üzere bu durumlar;

- Bu gibi bir yerde veya orada bulunan veya o yerden kaçmakta olan herhangi bir kişinin üzerinde, kumar oynamakta kullanılan herhangi bir şey, alet veya aygıt bulunursa,

- Bu Kanun kuralları uyarınca hareket etmekte olan herhangi bir polis memuru veya yardımcılarından herhangi biri, böyle bir yere veya herhangi bir kısmına girmekten veya yaklaşmaktan kasten önlenir, engellenir veya geciktirilirse,

- Böyle bir yerin herhangi bir kısmına giden geçit veya koridor, olağan olmayan biçimde dar veya dik ise veya geçiş zor ise veya o yerin herhangi bir kısmı, içeride bulunanların, başkalarının yaklaşmasını veya içeri girmesini, görmesini ve saptamasını veya tehlike işareti vermesini veya oradan kaçmanın kolaylaştırılmasını olanaklı kılmak için bir tertibat veya girişi önlemek, engellemek veya geciktirmek için olağan olmayan sayıda vasıtalarla donatılmışsa veya