İmar Kanunu’nda Düzenlenen İdari Para Cezalarına Karşı Açılan Davalarda Yargı Yolu Sorunu

The Problem of Jurisdiction in Lawsuits Filed Against Administrative Fines Regulated in the Zoning Act

Muhammed Ali AYDIN, Gül ÜSTÜN

İmar Kanunu’nda idari yaptırım gerektiren fiiller ve bunlara uygulanacak olan idari yaptırımlar açıkça öngörülmüş olmasına rağmen güncel durumda idari başvuru veya yargı yollarına dair açık bir düzenleme mevcut değildir. İmar Kanunu ile Kabahatler Kanunu’nun düzenlemeleri ise birbiriyle kesişim kümesine sahiptir. İmar para cezaları dâhil imar hukukundaki bütün idari yaptırımlar ilgili idarelerce tek taraflı iradeyle kamu gücüne dayanılarak tesis edildikleri için idari işlem niteliğindedirler. İdari işlemlerin iptali talebiyle açılacak davalar ise kural olarak idari yargıda açılırlar. Buna karşılık Kabahatler Kanunu’nda idari para cezalarının idari işlem niteliğine rağmen bunlara karşı yargı yolunun istisnalar dışında sulh ceza hakimlikleri olduğu düzenlenmiştir. İstisna olarak gösterilen hususun da idari para cezasını gerektiren olay ile ilişkili olarak idari yargının görev alanına giren bir başka kararın tesis edilmiş olması da tam bir açıklık sağlayamamış ve bu istisna durumuna ilişkin bir değerlendirme yapılması zorunluluğunu doğurmuştur. İmar Kanunu’nun mevcut halinde de bu kanun kapsamında uygulanan idari para cezalarına karşı ilgililerin hangi mahkemelerde dava açabileceğine dair bir hükmün yer almaması nedeniyle yargı yolu konusunda belirsizlik oluşmuştur. Bu sebeple uygulamada sıklıkla görev uyuşmazlıkları çıkmaktadır. İmar Kanunu’nun idari para cezalarının düzenlendiği 42. maddesine dair yüzlerce Uyuşmazlık Mahkemesi kararına ulaşılabilmektedir. Yani İmar Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında uygulanan idari para cezalarından doğan uyuşmazlıkları çözmekle görevli mahkeme birçok olayda karmaşık ve belirsiz mevzuat nedeniyle her zaman kolayca ve kesin olarak belirlenememektedir. Bu belirsizlik ise yargı kararları ile aşılmaktadır. Bu çalışma ile İmar Kanunu’nun 42. maddesinde düzenlenen idari para cezalarına karşı hangi yargı yoluna başvurulabileceğine dair değerlendirmelerde bulunulmaktadır.

İmar Hukuku, 3194 Sayılı İmar Kanunu, İdari Para Cezası, Görevli Mahkeme.

Although the Zoning Act clearly stipulates the actions that necessitate administrative sanctions and the administrative sanctions to be imposed on them, there is currently no explicit regulation on administrative application or judicial remedies. The regulations of the Zoning Act and the Misdemeanor Code have an intersection set with each other. Since all the administrative sanctions in the zoning law, including zoning fines, are imposed unilaterally by the relevant administrations on the basis of public power, they have a nature of administrative action.. In response to this, despite the administrative transaction nature of administrative fines in the Misdemeanor Code, the judicial remedy against these is regulated as the Magistrates Courts excluding the exceptions. Neither the matter denominated as exception nor to pass a decision which is under jurisdiction of administrative justice with regards to the incident necessitating an administrative fine could provide an exact clarity and obligation to make an evaluation relating to this exceptional status arose. Since there is no provision in the current version of the Zoning Act on where the lawsuits would be filed by the those concerned against the administrative fines imposed within the scope of this Act, an ambiguity arose in judicial remedy. Thus, frequently jurisdictional mismatch occurs in practice. Hundreds of decisions of Court of Disputes can be accessed on the 42 article of the Zoning Act in which the administrative fines are regulated. In other words, the court authorized to settle the disputes arising from the administrative fines applied within the scope of the 42 article of the Zoning Act cannot be designated easily and accurately at all times in many incidents because of the complex and ambiguous legislation. This ambiguity is overcome with the judicial decisions. In this paper, there is an evaluation on which judicial remedy should be applied against the administrative fines regulated under the 42 article of the Zoning Act.

Zoning Law, Zoning Act No. 3194, Administrative Fine, Competent Court.

Giriş

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinde imar kamu düzenini bozan fiiller ve bunlara uygulanacak idari para cezaları düzenlenmiştir. Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların yapılması fiiline uygulanacak idari para cezalarının yanı sıra denetim, ölçme ve değerlendirme görevlerine ilişkin yükümlülüklere aykırılıklar ile güvenlik önlemlerinin alınması, çevrenin düzenli tutulması, idareler tarafından yapılan planlama çalışmalarının akamete uğramaması için alınan önlemlere aykırı hareketlere kadar imar düzeninin çeşitli konularına yönelik kapsayıcı idari para cezaları öngörülmüştür.

Yasaklanan fiiller ile bunlara uygulanacak idari para cezasının hesaplanma ve belirlenme şekli ayrıntılı olarak düzenlenmiş olmasına rağmen İmar Kanunu’nun mevcut halinde bu kanun kapsamında uygulanan idari para cezalarına karşı ilgililerin hangi mahkemelerde dava açabileceğine dair bir hükmün yer almaması nedeniyle yargı yolu konusunda belirsizlik oluşmuştur. Kanunda yargı yolunun gösterilmemesinden kaynaklanan sorunlar ise yargı kararları ile aşılmaya çalışılmıştır.

I. İdari Para Cezalarında Yargı Yolu

İdari para cezalarına karşı yargı yolunun neresi olduğunu incelemeden önce idari para cezalarının niteliğini ortaya koyarak kanun koyucunun aslında yargı yolu olarak nereyi belirlemesi gerektiğini ortaya koymamız yerinde olacaktır.

Danıştay 7. Dairesine göre idari işlem: