Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Çerçevesinde Hasarın İntikali

The passing of risk in the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG)

Süleyman YILMAZ

Çalışmanın konusu, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması çerçevesinde hasarın intikalidir. Antlaşmanın 4’üncü bölümü (m. 66 - 70), milletlerarası satımda hasarın intikaline ilişkin kuralları içermektedir. Antlaşmanın 66’ncı maddesinde, alıcının ana borcu olan ücret ödeme borcu düzenlenmektedir. Bu hükme göre alıcı, hasar kendisine geçtiği zaman, sözleşmede kararlaştırılan bedeli ödemek zorundadır. Bu kural, hem malın zarar görmesi hem de telef olması durumunda uygulanır. Ancak malın zarar görmesi veya telef olması, satıcının bir eyleminden veya eylemsizliğinden kaynaklanıyorsa, hasar geçtikten sonra dahi bundan satıcı sorumludur. Antlaşmanın 67’nci ile 69’uncu maddeleri arasında ise, değişik durumlara göre hasarın ne zaman geçeceği konusu ele alınmaktadır. 67’nci maddede, malın taşınmasını gerektiren sözleşmelerde hasarın geçmesi; 68’inci maddede, taşıma halindeyken satılan mallarda hasarın geçmesi düzenlenmekte olup 69’uncu maddede, hasarın geçmesi ile ilgili diğer kurallara yer verilmiştir. Hasarın intikali ve sözleşmenin esaslı ihlâli arasındaki ilişki ise 70’inci maddede düzenlenmiştir.

Viyana Satım Sözleşmesi, Hasarın İntikali, Malların Telef Olması, Malların Zarar Görmesi, Hasarın Paylaşımı, Malların Taşınması, Esaslı İhlâl.

The subject of this paper is the passing of risk in the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods. Chapter IV (article 66 till 70) of the Convention contains the rules on the passing of the risk in international sale of goods. Article 66 of Convention formulates the basic obligation of buyer, namely to pay the price. According to this article once the risk has passed to the buyer, he must pay the price agreed. This rule applies even if the goods were damaged or lost. But the seller is responsible for loss or damage that is due to his act or ommission, even after risk has passed. Articles 67 till 69 of Convention determine the moment when the risk passes in different situations. Article 67 governs the passing of risk where the contract of sale involves carriage of goods. Article 68 of Convention allocates the risk where goods are sold while they are already in transit. Article 69 governs the residual rule on passing of the risk in the CISG. The relationship between risk passing and fundamental breach of contract is determined by article 70.

Vienna Convention, Passing of Risk, Loss of Goods, Damage of Goods, Sharing of Risk, Carriage of Goods, Fundamental Breach.

I. GİRİŞ

Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın (CISG)¹ 4. bölümünde 66 ile 70. maddeleri arasında hasarın intikali konusu düzenlenmektedir. CISG m. 66’da hasarın alıcıya geçmesinin sonuçları üzerinde durulmaktadır. Devam eden 67 ve 69. maddelerinde ise, hasarın alıcıya geçmesine ilişkin kurallar konulmaktadır. Antlaşmanın 70. maddesinde ise, sözleşmenin esaslı ihlâli ile hasarın intikali arasındaki ilişkiye yer verilmektedir.

Genel olarak, malların veya belgelerin satıcı tarafından alıcıya teslim edilmesiyle birlikte hasar da alıcıya intikal eder². Zira, hasarın intikalini düzenleyen 66 ile 70. maddeleri arasında ve malların ve belgelerin teslimini düzenleyen 31 ile 34. maddeleri arasında kullanılan dil büyük ölçüde aynıdır³.

Antlaşmada, hasarın intikali sorunu, hem teslimden hem de mülkiyetin intikalinden bağımsız bir şekilde düzenlenmiştir. Zira, mülkiyetin intikali CISG m. 4/1-b hükmü uyarınca, Antlaşmanın uygulama alanı dışında bırakılmıştır. Dolayısıyla hasarın intikal etmiş olması, mülkiyetin de intikal ettiği anlamına gelmemektedir⁴.