Yargı Kararları Işığında Ceza Muhakemesi Hukukunda Fotokapan Vasıtasıyla Elde Edilen Görüntülerin Kullanılması Sorununa İlişkin Değerlendirmeler

Evaluations Regarding the Problem of Using the Images Obtained by Camera Traps in Criminal Procedure in the Light of Judicial Decisions

Pınar BACAKSIZ, Tuğba BAYZİT

Ceza muhakemesi hukukunun en temel tartışma alanı olan deliller, teknolojik alandaki gelişmelerle her geçen gün farklı bir boyut kazanmaktadır. Son zamanlarda yargı kararlarına yansıyan bir diğer konu da fotokapanların ceza muhakemesinde kullanılmasıdır. Esas amacı doğal hayatı gözlemek olan fotokapanlar özellikle ormanlık alanlarda kenevir ekilmesi durumunda failin belirlenmesi için kullanılmaktadır. Türk hukukunda ses ve görüntü kaydeden cihazların kullanılması ancak CMK m.140’a göre mümkün olacaktır. Çalışmamızda fotokapan kullanımının hukuka uygun olup olmadığı mevcut ve olması gereken hukuk açısından değerlendirilecek, değerlendirmede yargı kararları esas alınacaktır.

Ceza Muhakemesi Hukuku, Fotokapan, Teknik Araçlarla İzleme, Delil Yasakları, Kenevir Ekme.

Evidence, which is the most basic discussion area of criminal procedure law, gains a different dimension day by day with the developments in the technological field. Another issue that has recently been reflected in judicial decisions is the use of camera traps in criminal proceedings. Camera traps, of which main purpose is to observe the natural life, are used to identify the perpetrator, especially in the case of cannabis cultivation in forest areas. The use of sound and video recording devices in Turkish law is only possible according to the Criminal Procedure Code Art. 140. In our paper, whether the use of camera traps is legal or not will be evaluated in terms of existing and de lege feranda, and judicial decisions will be taken as basis in the evaluation.

Criminal Procedure Law, Camera Trap, Surveillance with Technical Tools, Illegally Obtained Evidence, Cannabis Cultivation.

Giriş

Ceza muhakemesinde birçok delil türü mevcuttur. Bunlar içerisinde teknoloji geliştikçe teknolojik deliller ön plana çıkmaktadır. Teknolojinin imkânları kullanılarak elde edilen bu deliller bazen bilgisayar ortamında bazen de ses ve görüntü kaydeden diğer cihazlarla elde edilmektedir.

Ses ve görüntü kaydeden cihazlarla delil elde edilmesi imkânı hukukumuzda 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunundan (ÇASÖMK) beri mevcuttur. Aynı şekilde CMK m.140’ta da “Teknik Araçlarla İzleme” başlığı altında bu tedbire yer verilmiştir.

Teknolojinin imkânları geliştikçe ses ve görüntü kaydeden cihazlar çeşitlenmiştir. Son zamanlarda görüntü kaydeden cihazlarla delil toplanmasına ilişkin olarak ilginç bir uygulama, fotokapan ile elde edilen delillerin ceza soruşturmasında kullanılması, yargı kararlarına yansımaktadır. Esas amacı doğal hayatı gözlemlemek olan bu cihazların soruşturma ve kovuşturmada kullanılmasına ilişkin hukukumuzda bir dayanak bulunmamaktadır. Çalışmamızın konusunu da bu yolla elde edilen delillerin ceza muhakemesinde kullanılıp kullanılamayacağı ve bu konuya ilişkin bir hukuki düzenleme yapmanın mümkün olup olmayacağı soruları oluşturmaktadır.

Hukukumuzda ses ve görüntü kaydeden cihazların ceza muhakemesinde kullanılmasına imkân veren tek düzenleme CMK m.140 olduğu için çalışmada da öncelikle bu tedbirden yola çıkılarak bir kapsam belirlemesi yapılacaktır. Ayrıca önleyici amaçlı izleme ve MOBESE’ler ile elde edilen görüntülerin hukuki durumu da ele alınacaktır. Daha sonra yargı kararlarındaki durum ele alınacak ve son olarak olan ve olması gereken hukuk açısından değerlendirmelerde bulunulacaktır.

I. Fotokapan Kavramı

Fotokapan görüntü elde etmek için kullanılan bir araçtır. Hareket veya ısı sensörleri vasıtasıyla harekete geçerek görüntü toplar.¹ Fotokapan genellikle vahşi hayatı görüntülemek için kullanılan bir araç olmakla birlikte bu cihazlarla tespit edilen görüntülerin ceza muhakemesinde de kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Özellikle ormanlık alanlarda ekilen kenevirlerin kim tarafından ekildiğinin tespiti için fotokapan kullanılmaktadır. Jandarma fotokapanlardaki görüntülerden kimlik tespiti yaparak şüpheliye ulaşmaktadır.

II. Kolluğun İşlenmiş Bir Suçu Aydınlatmak Amacıyla Fotokapan Kullanıp Kullanamayacağı Sorunu

Hukukumuzda fotokapan kullanımı ile ilgili ilk sorun kolluğun işlenmiş bir suçu aydınlatmak için fotokapan kullanıp kullanamayacağıdır. Bunun için ses ve görüntü kayıtlarının ceza muhakemesi hukukumuzdaki yerinin tartışılması gerekmektedir.