Bilgisayar Programının Kaynak Kodları Üzerinde Mahkemece İnceleme Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar

Some Matters to be Considered When Performing Court Examination on Source Codes of Computer Software

Emre KIYAK

Bu çalışma, bir bilgisayar programını meydana getiren kaynak kodları gibi temel unsurların hukuka aykırı şekilde kullanılması sebebine dayanan iddiaların ispatında, tarafların, uzman görüşünden nasıl yararlanabilecekleri; mahkemece bu iddiaların dayanağı olan vakıaların aydınlığa kavuşturulmasına yönelik yapılacak incelemelerde dikkat edilmesi gereken hususlar ile taraf menfaatinin korunmasına yönelik yapılabilecekler noktasında tavsiye niteliğinde bilgiler vermek üzere, uygulamaya yönelik olarak hazırlanmıştır.

Bilgisayar Programı, Kaynak Kodu, Nesne Kodu, Ters Mühendislik, Arayüz, Araişlerlik, Fikri Haklar, Keşif, Bilirkişi Incelemesi, Uzman Görüşü.

This study has been prepared as for the practice to give information about how parties can take advantage of expert opinion while proving their claims based on illegal using of source codes of a software and the issues to be considered by the court while examining events related to that claims and what can be done to protect interests of parties while performing this examination.

Computer Software, Source Code, Software Interoperability, Reverse Engineering, Easter Egg, Intellectual Property, Civil Procedure Law, Proof, Survey, Expert Examination, Expert Opinion (Witness).

GİRİŞ

Türk hukukunda bilgisayar programları¹ patent ile korunmamakta (bkz. 551 sayılı KHK m. 6/1-c) ve endüstriyel tasarım ürünü olarak değerlendirilememektedir (bkz. 554 sayılı KHK m. 3/1-b).² Günümüzdeki önemi tartışmasız olan bu ürünler, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)’nda 1995 yılında yapılan değişiklikle ilim ve edebiyat eserleri grubuna dâhil edilerek koruma altına alınmıştır.³

Bir bilgisayar programının hammaddesi olarak nitelendirilebilecek olan kaynak kodları (ve algoritma tasarımları gibi öğeler) nitelikleri itibarıyla kolaylıkla kopyalanmaya, çoğaltılmaya ve aynen yahut değiştirilerek kullanılmaya elverişli unsurlardır. Bu nedenle, bu eserler üzerinde fikri hak sahipleri (mesela yazılım şirketleri) için söz konusu kodların gizliliğin muhafaza edilmesi büyük önem arz etmektedir. Özellikle savunma alanında kullanılması, geniş bir kullanıcı kitlesine sahip olması, büyük ölçekli işletmeler için tasarlanmış olması sebebiyle ticari olmasının yanında stratejik önemi de haiz bilgisayar programlarına ait kaynak kodları vb. unsurların saklı tutulması, bir yazılım şirketi için en önde gelen sorunlardan birini teşkil etmektedir.

Bilgisayar programını oluşturan söz konusu temel unsurların gizliliğinin son derece önemli olmasına rağmen, bu unsurların hukuka aykırı yollarla elde edilip kullanılması mümkün olabilmektedir. Bu durumlardan biri de, bir bilgisayar programının kaynak kodlarının hukuka aykırı yollardan ele geçirilerek, bu kodların aynen yahut üzerinde değişiklikler yapılarak derlenmesi ve başka bir isim altında tekrar piyasaya sunulmasıdır. Bu noktada belirtmek gerekir ki, kaynak kodların hukuka aykırı yollardan ele geçirilmesi kendine özgü bir şekilde çok çeşitli olabilmektedir. İlk akla gelebilecek, kaynak kodları barındıran sisteme yasa dışı yollardan girerek (hacking) kodların doğrudan ele geçirilmesi olmakla birlikte, programın çalıştırılabilir sürümünün hukuka uygun yollarla (mesela satın alınmak suretiyle) elde edilip bu program üzerinde ters mühendislik işlemleri yaparak kaynak kodlara ulaşmak da mümkün olabilmektedir.