Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesinde Değer Biçme Yöntemi ve Zamanı

Time and Method of the Valuation in the Liquidation of the Regime of Participation in Acquired Property

Abdulhamid ONUŞ

Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi sonucunda katılma alacağının belirlenebilmesi için tasfiyeye konu olan ve çeşitlilik arz eden tüm mallara değer biçilmesi gerekmektedir. Tasfiyeye konu malların değerinin değer biçmede esas alınacak olan yönteme ve değer biçme zamanına göre değişkenlik göstermesi tasfiye sırasında her bir mal bakımından o mala ilişkin değer biçme yönteminin ve değer biçme zamanının belirlenmesini gerekli kılar. Bu çalışmada 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde tasfiyeye konu mallara ilişkin olarak belirlenmiş olan değer biçme yöntem ve zamanı doktrindeki görüşler ve yargı kararları doğrultusunda incelenmiş, konuya ilişkin kendi görüşlerimiz ortaya koyulmuştur. Çalışmamızın ilk bölümünde edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde değer biçme yöntemi, ikinci bölümünde ise edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde değer biçme zamanı incelenmiştir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Mal Rejiminin Tasfiyesi, Sürüm Değeri, Gelir Değeri, Katılma Alacağı.

In order to determine the participation asset as a result of the liquidation of the regime of participating in acquired properties, all goods subject to liquidation and having diversity must be valued. The fact that the value of the goods subject to liquidation varies according to the method to be taken as basis and the time of appraisal, makes it necessary to determine the method of appraisal and the time of appraisal for each property during liquidation. In this study, the valuation methods and time determined for the goods subject to liquidation in the liquidation of the regime of participation in the acquired goods in the Turkish Civil Code numbered 4721 were examined in line with the opinions and in the doctrine and judicial decisions, our opinions on the subject were presented. In the first part of our study, the method of valuation in the liquidation of the regime of participation in acquired property, and in the second part, the time of valuation in the liquidation of regime of participation in acquired property is examined.

Regime of Participation in Acquired Property, Division of Matrimonial Property, Market Value, Earning Value, Participation Asset.

GİRİŞ

Edinilmiş mallara katılma rejimi 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda¹ (TMK) yasal mal rejimi olarak düzenlenmiştir (TMK m.202). Kanun koyucu bu rejimin tasfiyesinde ayni bir paylaşım öngörmemiştir. Tasfiyenin tamamlanmasıyla birlikte eşlerden biri diğerine karşı yalnızca katılma alacağı elde etmektedir (TMK m.236/I). Bu bakımdan edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesiyle de eşlerin katılma alacağının tespiti amaçlanmaktadır.

Kanun koyucu TMK m.236/I hükmünde her bir eşin katılma alacağının diğer eşe ait artık değerin yarısı olduğunu belirtmiştir. Eşlere ait artık değerin nasıl tespit edileceği ise TMK m.231/I hükmünde düzenlenmiştir. TMK m.231/I hükmü şu şekildedir:

“Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.”

Bu hükümden anlaşılacağı üzere edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinin tamamlanabilmesi için çeşitli malvarlığı unsurlarına değer biçilmesi ve biçilen bu değerler üzerinden kanunun öngördüğü hesaplamaların yapılması gerekmektedir.

Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinin tarafların anlaşması yoluyla yapılması halinde bu hesaplamaların yapılmasına gerek kalmayacak olsa da ülkemizde edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi genellikle mahkemeler tarafından gerçekleştirilmekte, tasfiyenin tarafların anlaşması yoluyla yapılmasına nadiren rastlanmaktadır. Bu nedenle bu hesaplamalara ilişkin kanun hükümlerinin nasıl uygulanacağının anlaşılması önem taşımaktadır.

Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi genellikle mahkemeler tarafından gerçekleştirildiği için tasfiyenin tamamlanması da uzun bir zaman almaktadır. Bu süreçte tasfiyeye konu malların değeri değer biçmede esas alınacak yönteme göre değişkenlik göstereceği gibi, bu malların durumunda ve değerinde de değişiklikler yaşanacaktır. Bu bakımdan tasfiyeye konu her bir mal bakımından o mala hangi değer biçme yöntemi benimsenerek değer biçileceğinin, o malın hangi andaki durumunun değer biçmede esas alınacağının ve o mala hangi anda değer biçileceğinin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kanun koyucu TMK m.232-235 hükümlerinde bu hususlara ilişkin olarak çeşitli düzenlemelerde bulunarak bazı ölçütler belirlemiştir. Çalışmamızda bu düzenlemeler kanun sistematiğine uygun şekilde incelenerek değerlendirilmeye çalışılacaktır.