Yeni CMK Sisteminde Soruşturma Evresi ve İddianame

In the New Criminal Procedure Law System the Investigation Phase and the Claim

Enes KÖKEN

1412 sayılı CMUK dönemindeki bazı sakıncaları ortadan kaldırmak ve hukuka uygun şekilde yargılama yapılmasını sağlamak adına yeni bir kurum olan iddianamenin iadesi hukuk sistemimize dâhil olmuştur. Bu kurumun sistemimize dâhil olmasıyla birlikte bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Örneğin, ara muhakeme evresinin hukuki niteliği, kamu davasını açmaya kimin yetkili olduğu gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Çalışmamızda öncelikle bu sorunlara değinilecek olup, sonrasında CMK m. 170/3 vd. kapsamında iddianamede bulunması gereken şekli ve maddi özellikler öğreti ve uygulama ışığında incelenerek bu konuda yaşanan tartışmalara yer verilecektir.

İddianame, İddianamenin İadesi, Şüphelinin Kimliği, Soruşturma, Yeterli Şüphe.

The return of the indictment, which is a new institution, has been included in our system in order to eliminate some of the drawbacks under the Criminal Procedure Code (CMUK) numbered 1412 and to ensure that the trial is carried out in accordance with the law. This institution has brought some problems with its inclusion in our system. For example, we have encountered problems such as the legal nature of the interim trial phase, determination of whom is authorized to file a public prosecution. In our study, firstly these problems will be mentioned, and then, within the scope of article 170/3 ff. of the Code of Criminal Procedure, the formal and material features of the indictment will be examined in the light of doctrine and practice, and discussions on this issue will be included.

Indictment, Return of Indictment, Identity of Suspect, Investigation, Sufficient Suspicion.

I. SORUŞTURMA EVRESİ HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME

Ceza muhakemesi hukuku bir kişinin suç işleyip işlemediğinin nasıl tespit edileceğini ve yargılama faaliyetinin nasıl yürütüleceğini gösteren, kamu hukukunun bir alt dalıdır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m. 1’de Kanunun kapsamı belirtilmiştir¹.

Ceza muhakemesi hukuku iddia, savunma ve yargılama makamlarından oluşan, muhakeme faaliyetinin kolektif bir şekilde yürütülmesini sağlayan hukuk dalıdır. Bu hukuk dalında hem suç işlenip işlenmediğinin nasıl tespit edileceği hem de yargılama faaliyetinin nasıl yapılacağı belirtilmekte, başka bir ifadeyle “nasıl” sorusuna cevap aranmaktadır. Bununla birlikte, muhakeme sürecine katılan ve Kanunun 2. maddesinde ve diğer ilgili maddelerde yer alan kişilerin (örneğin şüpheli, sanık, vekil, müdafi, şikâyetçi, suçtan zarar gören, bilirkişi, tanık, Cumhuriyet savcısı, kolluk vb.) hak ve yetkilerini düzenlemektedir².

Soruşturma evresinin iki temel işlevi olduğu ifade edilebilir. Birinci işlev hazırlayıcılıktır. Kovuşturma evresinin hukuka uygun şekilde ve makul sürede bitirilmesi noktasında soruşturma evresi bir hazırlık görevi görmektedir³. İkinci işlev ise, elemedir. Bu işlev, hangi vakıalarda iddianame düzenleneceğini, hangilerinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verileceğini belirtir. Basit (başlangıç) şüphe⁴ ile soruşturma evresi başlayacak, sonunda ise yeterli şüpheye ulaşılır ise iddianame düzenlenecek ve söz konusu vakıa böylelikle kovuşturma makamının önüne gelecektir. Aksi halde, yeterli şüpheye ulaşılamadığı takdirde kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile soruşturma evresi sona erecektir. Eleme işlevi ile C. Savcısı delilleri hukuka uygunluk süzgecinden geçirerek belli bir yoğunluğa gelip gelmediğini takdir edecektir. Süzgeçten geçen deliller somut vakıa açısından yeterli şüphe derecesine yol açacak ise, bu durumda iddianame düzenleyecektir⁵.