Türk Hukukunda Yabancı Boşanma Kararlarının Tanıma Kararı Alınmaksızın Tescili

Registration of Foreign Divorce Decisions Without Recognition Under Turkish Law

Cemil GÜNER

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 50. maddesine göre Türk hukukunda yalnızca yabancı mahkeme kararları tanıma-tenfiz konusu edilebilmektedir. Bununla birlikte, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A maddesiyle yabancı boşanma kararlarının tanınmasında önemli bir yeniliğe gidilmiştir. Söz konusu düzenlemeyle birlikte, yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararları Türk mahkemelerince verilecek bir tanıma kararına gerek olmaksızın nüfus kütüğüne tescil edilebilecektir. İlave olarak, yabancı idarî makamlarca verilen boşanma kararlarının da nüfus kütüğüne tesciline imkân tanınmıştır. Çalışmada söz konusu düzenleme bağlamında yabancı ülkelerde verilen boşanma kararlarının doğrudan nüfus kütüğüne tescilinin şartları ve usulü incelenecektir.

Yabancı Boşanma Kararı, Tanıma, Tescil, Nüfus Hizmetleri Kanunu, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun.

According to article 50 of Private International Law and International Civil Procedure Code No. 5718, only foreign judgments rendered by the courts can be the subject of recognition and enforcement. However, a significant amendment was made on the rules of recognition of foreign divorce decisions by the insertion of article 27/A of Civil Registration Services Code No. 5490. With this amendment, divorce decisions rendered by foreign courts can be registered in the civil register without the need for a recognition decision rendered by Turkish courts. In addition, divorce decisions given by the foreign administrative authorities have been allowed to be registered in the civil register. In this study, the conditions and procedure of direct registration of the foreign divorce decisions will be analyzed in the context of this amendment.

Foreign Divorce Judgment, Recognition, Registration, Civil Registration Services Code, Private International Law and International Civil Procedure Code.

GİRİŞ

Evliliği sona erdiren sebeplerden biri de boşanmadır. Boşanmanın aile kurumunun fertleri açısından çeşitli hukukî sonuçları vardır. Zira boşanma kararı, eşlerin evliliğini sona erdirdiği gibi; nafaka, tazminat, evlilik mallarının tasfiyesi, velayet gibi konuların da gündeme gelmesine yol açabilmektedir.

Boşanma kararı Türk mahkemelerince verilebileceği gibi yabancı mahkemeler tarafından da verilebilmektedir.¹ Aynı şekilde, Türk hukukunda yalnızca mahkeme kararına dayalı olarak hükmedilebilen boşanma, bazı hukuk sistemlerinde idarî makamlar gibi adlî olmayan kişi ya da kurumların kararına da dayanabilmektedir.

Yabancı mahkemeler tarafından verilen boşanma kararları kural olarak verildiği ülkede etki doğurur. Bu boşanma kararının Türk mahkemelerince verilmiş ilâmlar gibi hüküm ifade etmesi Türk mahkemeleri tarafından tanınmasına bağlıdır. Buna karşın, yabancı idarî makamlar tarafından verilen boşanma kararlarının Türkiye’de etki doğurmasına Nüfus Hizmetleri Kanununda (NHK) yapılan konuya ilişkin ek düzenlemeden önce imkân tanınmamaktaydı. Aynı şekilde, yabancı bir mahkeme kararına dayanıyor olsa dahi boşanma kararlarının Türk mahkemelerince tanıma kararı alınmaksızın Türkiye’de hüküm ifade etmesi NHK’daki yenilikten önce mümkün değildi. NHK’da yapılan düzenlemeyle birlikte hem yabancı mahkemeler hem de idarî makamlarca verilen boşanma kararlarının Türk mahkemelerince tanınmasına ihtiyaç duyulmaksızın, öngörülen koşulların sağlanması şartıyla nüfus kütüğüne tescili mümkün hâle getirilmiştir.