Faktoring ve Faktoring ile İlgili Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlara İlişkin Bazı Tespitler
Factoring and Some Determinations Related to the Problems Arising in the Application Related to Factoring
Umut AKDENİZ
Çalışmamızda, son yıllarda sıkça kullanılan, işletmelerin mal veya hizmet satışları dolayısıyla müşterilerinden olan alacaklarını faktoring şirketleri ya da bankalara satmaları olarak nitelendirilebilecek olan faktoringin tanımı, faktoring sözleşmesinin tarafları, konusu, türleri, fonksiyonları, hukukî niteliği ve faktoringle ilgili uygulamada ortaya çıkan sorunlar, bu hususta özellikle kambiyo senedine dayanan def’ilerin faktoring şirketine ileri sürülebilip sürülemeyeceği konuları incelenmiştir.
Faktoring, Alacağın Temliki, Kambiyo Senedi, Def’i, Fatura.
This paper defines factoring which is frequently used in recent years, as the fact that businesses sell their receivables from their customers to companies or banks. The parties, subject, types, functions, legal nature of the factoring agreement and the problems that may arise in factoring agreement, especially whether exceptions based on exchange bills can be put forward to factoring company or not is examined in both doctrinal view and related codes and regulations.
Factoring, Assignment of Claim, Bill of Exchange, Exception, Invoice.
I. Kavram
Faktor terimi, latince "facere" fiilinden türemiştir.1“Facere” kelimesinin kökeni ise “facio” olup "bir şey yapmak, icra etmek" anlamına gelmektedir.2 Bu nedenle kelime anlamı olarak faktöring,3"bir kimsenin bir başkası için bir şey yapması, bir şey icra etmesi" olarak tanımlanabilir.4
Faktoring işleminin kökeninde, faktorların satış komisyoncusu veya acenta olarak yaptıkları faaliyet yer almaktadır.5 Bu anlamda ilk faktorların faaliyetleri Eski Babil'e kadar uzanmaktadır.6 Yine eski Roma'da faktorlar ülke ekonomisinde önemli rol oynamışlar, Fenikeliler koloni acenteleri görünümünde teşkilatlar kurarak tacir ve alıcılara çeşitli hizmetler sunmuşlardır.7 Bugünkü faktorların ilk örnekleri acente olarak karşımıza çıkmaktadır. 17. yüzyılda kurulan faktoring house'lar da bu anlamda kuruluşlardır.8
"Faktoring" terimi, yerleşmiş ve uluslararası alanda üzerinde fikir birliğine varılmış ortak bir terimdir.9 Doktrinde faktoring, faktor (faktoring işlemini gerçekleştiren, alacağın bedelini avans olarak ödeyen faktoring bankası veya şirketi) tarafından, müşterinin (faktoring işlemini talep eden kişi), üçüncü şahıs borçlu (müşterinin devredilen alacaklarının yönelmiş olduğu kişi) karşısındaki mal tesliminden veya iş görme-hizmet ediminden ileri gelen alacaklarının karşılığını (bedelini) alacağın tahsili zamanından önce avans (peşin) olarak ödeyerek, alacağın tahsil edilememesinin riskinin ve müşteri için, borçlunun muhasebesinin tutulması, ihtar işlemleri gibi iş görme-hizmet edimlerinin üstlenilmesi suretiyle devir ve satın alınması faaliyeti olarak tanımlanmaktadır.10
