Taraf Teşkili Yapılmadan Birleştirme Kararı Verilebilir Mi?

Mehmet Akif Tutumlu

l- Sorun

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunun’nun 45. maddesine göre; aynı mahkemede görülmekte olan davalar, aralarında bağlantı bulunması halinde, davanın her safhasında, istek üzerine veya kendiliğinden mahkemece birleştirilebilir. Yasakoyucu, davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantının varsayılacağını belirtmektedir (m. 45/III).

Uygulamada bazı mahkemelerce birleştirme kararlarının dosya üzerinde, taraf teşkili yapılmaksızın verildiği gözlemlenmektedir. Bu yöntem hukuka uygun değildir; bunun gerekçesini ilkeler, normlar ve Yargıtay kararı ışığında irdelenmeye çalışacağız.

II- Temel İlke: Hukuki Dinlenilme Hakkı

Adil yargılanma hakkının (AİHS m. 6) bir versiyonu olan hukuki dinlenilme hakkı; kişinin kendisinin hukuki durumunu etkileyecek bir davadan, yargılama işleminden –başından sonuçlanmasına kadar- haberdar edilme, bilgilendirilme hakkını ifade eder¹. Bu ilkenin temeli ise, insan onuruna verilen değere; insanın saltık bir değer varlığı olduğu şeklindeki felsefi düşünceye dayanır.