Kambiyo Senetlerine Dayalı Sebepsiz Zenginleşme Davaları
Unjust Enrichment Cases Based on Bills of Exchange
Nazım AKSOY
Ticari hayatın vazgeçilmez unsuru olarak günümüzde yaygın kullanılan kambiyo senetleri arasında bono ve çeke daha sık rastlanılmaktadır. Bununla birlikte, kanun koyucu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK)’da tıpkı 6762 sayılı mülga TTK’da (eTTK) olduğu gibi poliçe hükümlerini esas alıp diğer kambiyo senetlerine uygulamıştır. Bono ve çek hakkında ise kanun koyucu birkaç hüküm dışında atıflara başvurmuştur. Sebepsiz zenginleşme davalarında diğer hükümlerde olduğu gibi atıflardan oluşan benzer durum söz konusudur. Zamanaşımına uğramış bir senedin kambiyo senedi niteliğini kaybedip kaybetmemesine göre sebepsiz zenginleşmeye ilişkin TTK hükümlerinin bu tür senetlere ne ölçüde uygulanabilirliği konusu önem arz etmektedir. Bu kapsamda TTK’nın yeni düzenlemesi olan 732’nci madde hükmünün incelenmesi gerekmektedir. Makalede, bono ve çek hakkındaki Yargıtay’ın sebepsiz zenginleşme davalarına ilişkin içtihatları ve öğretideki görüşler söz konusu madde kapsamında ele alınmıştır.
Kambiyo Senetleri, Sebepsiz Zenginleşme, Zamanaşımı, Adi Senet, Keşideci/Düzenleyen, Muhatap, Hamil.
As indispensable elements of today’s commercial life, promissory notes and checks are more commonly used among bills of exchange. However, the legislator has stood on the same policy in the new Turkish Commercial Code no 6102, as it was in the abolished Turkish Commercial Code no 6762. Regarding promissory notes and checks, the legislator has referred to references other than a few provisions. There is a similar situation in the case of unjust enrichment, as in the other provisions. It is important to determine in what extent the provisions of the Turkish Commercial Code can be applied to such bills with regards to the unjust enrichment according to a bill barred by prescription if it has lost its bill of exchange status or not. Within this context, the provisions of Article 732, the new regulation of the Turkish Commercial Code, should be examined. In this study, doctrinal views and judgments of the Court of Appeals regarding unjust enrichment in promissory notes and checks are analyzed.
Bills of Exchange, Unjust Enrichment, Statute of Limitation, Ordinary Bill, Drawer of a Bill, Acceptor, Bearer.
Giriş
Kambiyo senetlerinde sebepsiz zenginleşmeye ilişkin özel düzenleme eTTK’nın 644’üncü maddesinde “Sebepsiz iktisap” başlığı altında şu şekilde yer almaktaydı:
“Keşideci ve poliçeyi kabul etmiş olan muhatap, (Müruruzaman sebebiyle veya senede dayanan hakların muhafazası için kanun hükmünce yapılması gerekli muamelelerin ihmal edilmiş bulunması dolayısıyla poliçeden doğan borçları düşmüş olsa bile) hamilin zararına ve sebepsiz olarak iktisap etmiş oldukları meblağ nispetinde ona karşı borçlu kalırlar.
Sebepsiz mal edinmeye dayanan dava, muhataba ikametgâhlı bir poliçeyi ödeyecek olan kimseye ve keşideci poliçeyi başka bir şahıs veya ticarethane hesabına çekmiş olduğu takdirde o kimseye veya ticarethaneye karşı dahi açılabilir.
