Müzik Eserleri ve Müzik Eserlerinin Kullanım Alanları
Musical Works and Areas of Uses for Musical Works
Nazlı Tuba ÇATI
Müzik, film sektörü için kilit bir rol oynamaktadır. Önemli ölçüde müzik sinemalarda, televizyon programlarında ve müzik videolarında gözükmektedir. Müzik olmadan insanların sessiz bir film veya televizyon dizisi izlediklerini hayal etmek oldukça zordur. Müziğin, dinleyicide ve izleyicide duygu ve ruh hali değişimi yarattığı bilinmektedir. Bu nedenle günlük hayatımızda müziğin önemi reddedilemezdir. Bu makalenin ana amacı müzikle diğer sektörlerin ilişkisini ortaya koymaktır. Türkiye’de müzik sektörü, müzik eseri sahipliği ve icralar üzerindeki haklar üzerine kurulmuştur. Bu nedenle bu makalede, müzik eseri tanımına, eser sahipliği kavramına, komşu haklar, işleme hakkı ve müziğin sinemada, reklamlarda, jinglelarda ve müzik kliplerinde kullanımına yakından bakılmıştır.
Müzik Eseri, Bağlantılı Haklar, Film Müzikleri, Reklam Müzikleri, Müzik Videoları.
Music plays a key role in film industry. A significant amount of music appears in motion pictures, television programs and music videos. It is hard to imagine people watching a silent film or TV series without any music. Music has always been recognized for its ability to create mood and emotions among the audience and listeners. For this reason the importance of music in our daily lives is undeniable. The main purpose of this article is to present the relationship between music and other industries. In Turkey, music industry is based upon ownership of musical works and sound recording rights. Therefore, in this article we closely look at the definition of musical work, ownership of musical work, neighboring rights, the derivative right and lastly using music in motion pictures, advertisements, jingles and music videos.
Musical Work, Neighboring Rights, Music for Motion Pictures, Commercial Jingles, Music Videos.
I. Giriş
Sanatın her alanının diğer sanat dallarından etkilendiği bir gerçektir. Günümüzde, özellikle müzik eserlerinden çok çeşitli alanlarda faydalanıldığını görmekteyiz. Müziksiz bir sinema filmi, tiyatro eseri veya televizyon programı neredeyse düşünemeyiz. Öyle ki; bazı filmleri unutsak da filmin müzikleri hep hafızamızdadır. Örneğin; “Ghost” filmi ve “Unchained Melody”. Müzik açısından bakıldığında da, müzik eserlerinin diğer sanat dalları aracılığıyla halka açıldığını görürüz.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), m.1/B’de eser kavramı “sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, FSEK’te eser türleri ilim ve edebiyat eserleri, müzik eserleri, güzel sanat eserleri ve sinema eserleri olmak üzere dört ana başlıkta toplanmıştır. İlaveten, var olan bir eserden istifade ederek yaratılan eserler de işlenme eser olarak nitelendirilmiştir.
Bu çalışmanın konusunu FSEK’te sayılan eser türlerinden biri olan müzik eserleri ve müzik eserlerinin kullanım alanları oluşturmaktadır. Bunun için, öncelikle müzik alanında sık duyduğumuz kavramları ve müzik eseri ve eser sahipliği konularını açıkladıktan sonra, bağlantılı hak sahiplerinden icracı sanatçıların ve fonogram yapımcılarının haklar incelenmiş ve son olarak çalışmamızın da ana konusu olan müzik eserlerinden faydalanma şekilleri açıklanmıştır.
