Türk Vergi İcra Hukukunda “Devlet” Kavramının Niteliği ve İşlevi
Property and Function of “the State” as a Concept in Turkish Tax Enforcement Law
Gökhan Kürşat YERLİKAYA
Türk Vergi İcra Hukuku’nda “devlet” kavramının niteliği ve işlevinin belirlenmesi hususunda bütçe hukuku bakımından yapılan değerlendirmeler sonucunda 6183 sayılı Kanun’un 1. maddesinde geçen devlet kavramıyla aynı olduğu; 5018 sayılı Kanun’un (I) No.lu Ekli Cetvelde sayılan tüzel kişiliğe sahip kamu idareleri olduğu ve genel bütçe içerisinde düzenlendiği belirlenmiştir. Vergi İcra Hukuku’nda devlet kavramının idare-bütçe geleneğinden gelen bir yapı olduğunu; vergi icra hukuku bakımından takip ve tahsil bakımından görev ve yetkiyi belirlemek üzere getirildiği saptanmıştır.
Türk Vergi İcra Hukuku’nda “Devlet” Kavramı, 5018 sayılı Kanun’da Devlet, Genel Bütçe Dahilindeki Kamu İdareleri.
In Turkish Tax Enforcement Law the function and utility of “state” has been evaluated and it has been accepted that it coincided within the notion of “state” embedded in Code 6183’s Article 1; and it is stipulated under Syllabus (I) of the Code 5018 that names public entities having legal persons and the general budget. The notion of state in Tax Enforcement Law derives from the administrative-budget tradition; it strives to determine duty and jurisdiction with regards to the pursuit and retrieval with regards to tax enforcement law.
The Notion of “State” in Turkish Tax Enforcement Law, State in Code 5018, Public Administrations Within the General Budget.
Giriş
Bir organizasyon hukuku dalı olarak vergi hukuku, devletin vergilendirme yetkisi1 çerçevesinde -bütün soyut ve felsefi tartışmaların ötesinde- objektif ve somut bir devlet kavramına ihtiyaç duyması doğal bir durum olarak kabul edilir. Vergi hukuku bakımından “devlet” kavramı, anayasal bir bakış açısıyla yasama, yürütme ve yargı fonksiyonlarının organik olarak varlık gösterdiği; anayasal ve yasal ilkeler çerçevesinde görev ve yetki kullanabilen; kolluk, müeyyide ve ceza icra edebilen bir idari cihazın bütünü olarak ifade etmek gerekmektedir.
Vergi hukuku bakımından devlet kavramı böyle iken Türk Vergi İcra Hukuku’nda yer yer ifade edilen “devlet” kavramının niteliği ve işlevinin açıklığa kavuşturulması kuramsal bakımdan bir öneme sahip bulunmaktadır. Bilindiği gibi vergi hukukunda devletin “icra” kabiliyetini; yasama organı tarafından konulan vergilerin yürütülmesi, tarh edilmesi ve vadesinde tahsil edilmesi ile vadesinde ödenmeyen vergi ve benzeri alacakların cebren takip ve tahsilinde görebilmek mümkündür. Bu bağlamda Vergi İcra Hukuku “icra” kabiliyetini vadesinde ödenmeyen vergi ve benzeri alacakların takip ve tahsilinde gösterebilmektedir. Bu haliyle cebren takip ve tahsil işlemi de tıpkı tarh işlemi gibi birer idari işlem2 olmakla beraber 213 sayılı Kanun’un oluşturduğu Vergi Usul Hukuku’nun dışında tutulmuştur3 .
Bu “icra” kabiliyetinin gerçekleştirilebilmesi de soyut ve somut bir varlığa sahip bulunan “devlet” cihazına bağlı bulunmaktadır. Ancak Devlet kavramının soyut varlığı hukuk ve siyaset bilimi tarafından uzun tartışmalara ve doktrine sahip olsa da konu gereği burada devleti, anayasa ve yasalarla yetki ve görevleri düzenlenmiş somut, her zaman hayatın içinde olan, kurumsal organlara ve şiddet araçları egemenliğine sahip olan bir cihazı anlamak gerekmektedir.
