Terör Örgütleriyle Mücadele Aracı Olarak İnsansız Hava Araçlarının Kullanılması
The Use of Unmanned Aerial Vehicles to Combat Terrorism
Ayşe Füsun ARSAVA
Devlet dışı aktörlerle silahlı çatışmalarda günümüzde insansız hava araçları kullanılmaktadır. Uluslararası niteliği olmayan silahlı çatışmalarda insansız hava araçlarının kullanılması ülkesinde saldırının gerçekleştiği devletlerin egemenliği bakımından ve özellikle sivillerin korunması bakımından ciddi sonuçlar doğurmaktadır.
Makalede bu çerçevede doğan Uluslararası Hukuku sorunları ve operasyonların hukuki dayanağı tartışılmaktadır.
İnsani Uluslararası Hukuk, Devlet Dışı Aktörler, Silahlı Çatışma Tarafları, Transnasyonal Silahlı Çatışmalar, Yasal Savunma Hakkı.
Unmanned aerial vehicles are used in armed conflicts with non-state actors. The use of unmanned aerial vehicles in non-international armed conflicts has serious consequences for the sovereignty of the states where attacks occur and especially for the protection of civilians.
The article discusses international law issues related to the use of unmanned aerial vehicles and the legal basis for operations.
Humanitarian International law, Non-State Actors, Parties to Armed Conflict, Transnational Armed Conflicts, Right of Self Defence.
Giriş
Devlet dışı aktörlerle silahlı çatışmalarda günümüzde artan bir şekilde insansız hava araçları (dron) kullanılmaktadır. Operasyon sınır ötesi olarak devlet ve devlet dışı aktörler arasında asimetrik şekilde gerçekleşmektedir. Uluslararası niteliği olmayan silahlı çatışmalarda insansız hava araçlarının kullanılma alanlarının coğrafi olarak genişletilmesinin savaş hukuku standardının ve özellikle sivillerin korunması bakımından ciddi sonuçları bulunmaktadır.
18.05.2015’te Fransa, İtalya ve Federal Almanya silah niteliğine sahip “dron”ların birlikte geliştirilmesi için ortak bir açıklama yapmıştır (İspanya bu projeye 25.11.1015’te katılmıştır). Yapılan açıklamada dile getirilen amaç insanlar tarafından uzaktan kumanda edilen, silah olarak kullanılacak uçan bir objenin 2025 yılına kadar üretilmesi olarak ifade edilmiştir1 . Projenin gerçekleşmesi halinde ABD ve İsrail yanısıra söz konusu devletlerin de insansız hava aracı kullanması planlanmıştır. İnsansız hava araçlarının kullanılması ABD’nin özellikle Pakistan, Somali ve Yemen’de terör örgütü mensupları ile bu yöntemle mücadele etmesinden beri gündemden düşmemektedir. Bu operasyonlara karşı en önemli eleştiri nedeni olarak hukuki dayanağının olmaması dile getirilmektedir. ABD insansız hava araçlarıyla yaptığı operasyonları insani uluslararası hukuka uygun görürken, insansız hava araçlarıyla yapılan operasyonları eleştirenler, bu operasyonları insan haklarının, özellikle yaşam hakkının ağır ihlâli olarak görmektedir.
Konu, ülkesinde saldırıların gerçekleştiği devletlerin egemenliği bakımından ilgili devlet hükümetinin rızası varsayılsa da oldukça tartışmalıdır. Bunun dışında bu tür anti-terör önlemlerinin güvenlik politikası bakımından yararı kuşkuludur. Operasyon alanlarında yaşayan sivil halkın sürekli korku içinde yaşaması ve öldürülmesi terör örgütlerinin bu bağlamda doğan reaksiyondan yararlanmasına ve yeni mensuplar kazanmasına yol açmaktadır2 .
