Görevli Mahkemenin Belirlenmesinde Ölçüt ve Yöntem Önerileri

Mehmet Akif Tutumlu

Özel mahkemelerin çoğalmasıyla birlikte uygulayıcıların, özellikle avukatların görevli mahkemenin tespiti konusunda zorlandıkları gözlemlenmektedir: Aldıkları davayı, hangi ölçüte göre hangi mahkemede açmaları gerekir? Bu tabii, bir kitap boyutunda incelenmeyi hakeden bir konu; ancak biz burada yine de bazı pratik ölçüt ve yöntemler önermeye çalışacağız.

I- Temel Önerme: Maddi Hukuk ve Usul Hukukuna Bütünlüklü Bakabilmeyi Öğrenmek

İki disiplinin de farklı ve bağımsız olduğunu bilmiyor değiliz; ancak bir usul sorununu –görev de dahil– maddi hukuktan soyutlayarak kavramak, çözüme kavuşturmak mümkün değil. Schönke’nin de vurguladığı gibi, her iki hukuk sahası birbirini karşılıklı olarak tamamlar.¹

II- Alt Önermeler

Kanımızca hukuki ilişki, özel hukukun en sihirli deyimlerinden biridir. Enneccerus’tan esinlenen Cihan’a göre hukuki ilişki; hukuk tarafından belli edilen, bir şahıs ile diğer şahıs veya madde (şey) arasında kurulan, hukuksal önemi olan bir hayat ilişkisidir.²