6100 Sayılı HMK ile Yargılama Usulleri Bakımından Getirilen Yenilikler
Samet YAZICI
Usul hukuku, yargılamada hâkimin ve tarafların uyması gereken kuralları düzenleyen kurallar bütünüdür. Hukuk yargılamasında her aşamada usul kuralları nazara alınır ve bu kurallara göre yargılama yapılır. Hukukumuzda yargılama usulüne ilişkin temel kanun niteliğindeki 1927 tarihli Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, birçok değişiklik yapılarak günümüze kadar uygulanmaya devam etmiştir. Ancak HUMK’un yargılamanın daha kolay ve hızlı ilerleyebilmesi açısından yetersiz kalması, ihtiyaçlara cevap verememesi nedeniyle yeni bir usul kanununa ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu hazırlanarak kanunlaştırılmıştır.
Usul hukukumuzda yargılama belli usuller dâhilinde yapılmaktadır. Bu usullerin uygulanması ise davaların niteliğine göre belirlenmektedir. HMK ile birlikte yargılama usulleri ne ilişkin olarak öngörülen birçok önemli ve yerinde düzenleme ile usul hukukumuza yeni bir bakış açısının getirildiği söylenebilir. Özellikle uzun süreli yargılamaların önlenmesi amacıyla getirilen ön inceleme safhası ile birlikte ilgililerin para, zaman ve emek kayıplarına neden olan işlemlere maruz kalmaları engellenmek istenmiştir.
Ön İnceleme, Dilekçelerin Verilmesi, İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi ve Genişletilmesi, Somutlaştırma Yükümlülüğü, Süreler, Belirsiz Alacak Davası.
I. GENEL OLARAK
Bilindiği üzere uzun zaman yasalaşmayı bekleyen 6100 sayılı yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu1, 2 TBMM’de 12.01.2011 tarihinde kabul edilmiş, yürürlük tarihi ise 01.10.2011 olarak belirlenmiştir. Yeni kanunla birlikte hukuk sistemimizde uygulanan yargılama usulleriyle ilgili de birçok önemli değişiklik yapılmıştır.
Yeni kanun uygulamadaki yargılama usullerine nazaran basit, kolay, anlaşılır ve hem genel hem de güncel sorunları dikkate alarak çözüm üretme mantığına sahiptir3.
HMK ile yargılama usulleri açısından getirilen en önemli yeniliklerden biri, Kanun’da düzenlenen yargılama usullerine ilişkindir. HUMK’ta yargılama usulleri yazılı yargılama, sözlü yargılama, basit yargılama ve seri yargılama olmak üzere dörde ayrılmıştı. HMK’da ise yargılama usulleri yazılı ve basit yargılama usulü olmak üzere ikiye indirilmiştir. Ayrıca HMK m. 447/1 uyarınca “Diğer kanunların sözlü yahut seri yargılama usulüne atıf yaptığı hâllerde, bu Kanunun basit yargılama usulü ile ilgili hükümleri uygulanır.” Madde lafzından da anlaşılacağı üzere, bu düzenlemeyle, mahkemelerde temel usul olarak yazılı yargılama usulünün uygulanmasına devam edilecek; bunun dışında kalan hallerde ise basit yargılama usulü uygulanacak; kanunlarda sözlü veya seri yargılama usulünün uygulanacağına dair hükümlerin öngörülmesi halinde ise basit yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulama alanı bulacaktır.
