Futbolda Yetiştirme Tazminatı

Şeref ERTAŞ

“Bosman Davası”yla futbolda profesyonel sporcuların, bonservis bedeli ödenmeksizin istedikleri spor kulübüne transferi gerçekleşebilir hale gelmiştir. Bu durum, eskiden modern köleler denen profesyonel futbolcuları olumlu yönde etkilemiştir. Özellikle alt yapısından futbolcu yetiştiren, yetiştirici spor kulüplerinin mağduriyetini gidermek için FIFA, “Yetiştirme Tazminatı” düzenlemesiyle yetiştirici spor kulüplerinin mağduriyetini önlemeye çalışmıştır. Bu düzenlemeyle, alt yapıdan yetişen futbolcuların aldıkları eğitim ve alt yapıda oynadıkları sırada kendilerine yapılan masraflar gibi giderlerin belli bir kota uygulaması ile yetiştirici kulübe ödenmesi öngörülerek yetiştiricilik özendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, “Yetiştirme Tazminatı” uygulamasının hukuki yönden değerlendirilmesi yapılarak mevcut eksikler ortaya konulmuş ve bu eksiklikleri gidermek için çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.

Yetiştirme Tazminatı, Bosman Davası.

GİRİŞ

Futbolcuların modern köleler olarak anıldıkları, spor kulüplerinden ayrılmaları için spor kulübünün belirlediği bonservis bedelinin ödenmesinin zorunlu olduğu dönem “Bosman Davası”yla sona ermiş ve profesyonel futbolcular, sözleşmelerinin bitiminde istedikleri spor kulübüne transfer olabilir hale gelmiştir. Bu durum, özellikle futbolcu yetiştiren kulüpler açısından son derece olumsuz bir durum yaratmış ve onların zararlarını karşılamak üzere FIFA, alt yapıdan yetişen futbolcular için “Yetiştirme Tazminatı” verilmesini hükme bağlamıştır.¹

Futbol spor kulüplerinin yetiştirdiği yetenekli sporcuların, büyük spor kulüpleri tarafından bu kulüplerin muvafakatleri alınmadan transfer edilmesiyle, alt yapı kulüplerinin aleyhine büyük spor kulüpleri haksız zenginleşmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Transfer Talimatı’na göre bu durumlarda yetiştiren kulüplere, kategorisine göre belli bir yetiştirme tazminatı verilmektedir. TFF tarafından öngörülen tazminatın, spor kulüplerinin sporcuya yapmış olduğu masrafları karşılayamaması, yetenekli sporcuların yetiştirilip futbola kazandırılmasında olumsuz bir etki yapmaktadır. Bu araştırmada, futbol branşında alt yapı kulüplerinin yetiştirdiği sporcular ve bu sporculara verilen maddi ve manevi emeğin karşılığının, söz konusu sporcu transfer edildiği takdirde, yeterli olmadığı ve alt yapıya yönelik faaliyetler yapan kulüplerin bu durumdan zararlı çıktığının ve haksızlığa uğradığının ortaya konulması amaçlanmıştır.²

I. BOSMAN DAVASI VE YARATTIĞI SONUÇLAR

Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın, Bosman kararı öncesinde, Avrupa futbolunun oyuncu transferi ve yabancı oyuncu kota uygulaması çok farklı idi. Bir futbol oyuncusunun başka bir futbol kulübüne geçmesi, UEFA’nın ve FIFA’nın ilgili kuralları uyarınca ancak oyuncunun oynadığı spor kulübü ile yeni transfer olacağı takımın anlaşmasıyla mümkündü. Bir diğer ifadeyle, futbolcu sözleşmesi bitmesine rağmen kulübünün belirlediği bonservis bedeli ödenmeyince serbest kalamıyordu. Kulüp, belirlediği bonservis bedelinin %10’unu vererek sporcu ile sözleşmesini uzatabiliyordu.³