Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Açısından Hakem Bilirkişi Raporu ve Uyuşmazlık Çözüm Kurulu [Dispute Adjudication Board (DAB)] Kararının Uygulanması

Götz-Sebastian HÖK

Mahkemelerin iş yükünün fazla olması, yüksek yargılama maliyetleri ve benzeri nedenler alternatif çözüm metotları na ilgiyi artırmaktadır. Bu bağlamda uluslararası platformlarda, “mediation ”, “arabuluculuk (arbitration)”, “uyuşmazlık muhakemesi (dispute adjudication)” ya da “uyuşmazlık incelemesi (dispute review)” olarak tanımlanan kapsamlı modeller uygulanmaktadır. Kaynağını sadece taraflar arasında yapılan sözleşmede bulan bu uluslararası mahkeme dışı çözüm metotlarının uygulanması, ulusal hukuk sistemleri ve olması gereken hukuk açısından pek çok soruyu beraberinde getirmektedir. Bu noktada önemli sorunların başında kuşkusuz uygulanacak hukukun tespiti ve verilen kararların uygulanmasına ilişkin problemler gelmektedir. Arabuluculuğa ilişkin yasa hazırlama döneminin devam ettiği ve yasalaştırma sürecine ilişkin tartışmaların yasalaştırmanın gerçekleşmesinden sonra bir süre daha devam edeceği dikkate alınarak Türkçe’ye çevrilen bu çalışmada yabancı hakem bilirkişi raporları na ve uyuşmazlık çözüm kurulu [Dispute Adjudication Board (DAB)] kararlarına uygulanacak hukukun tespiti ve bu kararların uygulanmasına ilişkin sorunlar ele alınacaktır.

Hakem bilirkişi raporu, uyuşmazlık çözüm kurulu, mediation, arabuluculuk, tahkim mahkemesi.

The heavy caseload of court, high cost of adjudication, and similar reasons have increased the interest in alternative dispute resolutions.

In this context, comprehensive models defined as mediation, arbitration, dispute adjudication or dispute reviews are being employed on international platforms. The application of these international out of court dispute resolution mechanisms deriving from the contracts concluded between the parties causes many problems regarding national legal systems and de lege ferenda. Among these problems, determination of applicable law and enforcement of decisions are the primary ones. The problems regarding the determination of the applicable law to foreign arbitrators’ expert opinions and dispute adjudication board awards and enforcement of these decisions are examined in this article translated into Turkish considering the facts that law making process continues on arbitration and discussions on legislation process would continue for sometime even after the enactment.

Arbitrator’s expert opinion and dispute adjudication board (DAB), mediation, arbitration, court of arbitration.

I. GİRİŞ

Alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına olan talep, iş yükü oldukça fazla olan mahkemeler, uzun dava süreleri ve yüksek miktarlı masraflar karşısında yükselen bir hareketlilik göstermektedir. Bu bağlamda tahkimin yanı sıra mediation1 ve arabuluculuk ortaya çıkmıştır. Bunların yanında uluslararası platformlarda, “dispute adjudication (uyuşmazlık çözümü / muhakemesi)” ya da “dispute review (uyuşmazlık incelemesi / muhakemesi)” tanımları altında ele alınan ve uygulanan kapsamlı modeller mevcuttur. Bu çalışmanın da konusunu oluşturan uyuşmazlık muhakemesi (dispute adjudication), tahkimin ön aşaması olarak ya da kesin olarak uyuşmazlığı çözümüne yönelik olarak kullanılabilecek, uyuşmazlıkların çözümüne yönelik sözleşmeyle kararlaştırılan bir modeldir.2Dispute Adjudication Board (DAB - Uyuşmazlık Çözüm Kurulu) belirlenen usul içerisinde ortaya çıkan uyuşmazlık konusu hakkında kararlar verir ve kararını sözleşme kuralları ve sözleşmeye uygulanacak hukuk kuralları çerçevesinde gerekçelendirir.

Bu uluslararası mahkeme dışı uyuşmazlık çözüm uygulaması [ki bu yöntem, FIDIC (Fédération Internationale des Ingénieurs Conseils; Federation of Consulting Engineers; Uluslararası Müşavir Mühendisler Federasyonu) White Book (Beyaz Kitap) içerisinde “Mediation”, özellikle ICC-ADR-Rules (International Chamber of Commerce - Amicable Dispute Resolution - Rules: Uluslararası Ticaret Odası - İhtilafların Sulh Yoluyla Çözümü - Kuralları) içerisinde dispute review (uyuşmazlık incelemesi / muhakemesi) ve aynı şekilde örneğin FIDIC ve HGCRA 1996 (The Housing Grants, Construction and Regeneration Act 1996: İngiliz İskân Sübvansiyonları, İnşaat ve Yenileme Yasası 1996) içerisinde uyuşmazlık muhakemesi (dispute adjudication) şeklinde adlandırılmaktadır] ve benzer alternatif modellerin uygulanmasına yönelik ulusal tartışmalar (örneğin İnşaat Mahkemesi Sempozumu 7. Çalışma Grubu içerisindeki tartışma)3 fiilen ve aynı zamanda olması gereken hukuk bakımından (de lege ferenda) pek çok soruyu ortaya çıkarmaktadır.4

Örneğin tamamen hukuki gerekçelerden feragat edilebildiği mediation yöntemi, anlaşmazlığın mahkeme dışı çözümü anlayışına dayanırken,5 bu durum, ilgili sözleşmeye ve uygulanabilir hukuk kurallarına (krş. FIDIC Red Book m. 20.4) dayanan geçici nitelikte bağlayıcı bir kararın çıkarıldığı uyuşmazlık muhakemesi (dispute adjudication) yöntemi çerçevesinde farklılık göstermektedir. Diğer sorunların yanında burada, uygulanabilir hukuk sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda yabancı hakem bilirkişi raporlarının ve aynı şekilde benzeri tespitlerin uygulanmasına dair sorun, oldukça uygulamaya yönelik bir mesele teşkil etmektedir ki,6 bu noktada bir hakem bilirkişi raporunun veya DAB kararının gerçek menşeinin pek anlam ifade etmemesi sebebiyle, yabancı ülke unsuru içeren hakem bilirkişi raporları ve DAB kararlarından bahsetmek daha isabetli olacaktır.