Hukuk Sistemimizde Muhasebe Hilesi Kavramı ve Uygulamada Karşılaşılan Hile Türleri
Accounting Fraud in Our Legal System and the Cheating Types Encountered in Practice
Faruk GÜÇLÜ
Muhasebe ve hile kavramları devamlı birlikte kullanılarak muhasebe hilesi şeklinde yeni bir kavram yaratılmıştır. Yasalarımızda muhasebe hilesi kavramı net olarak tanımlanmış değildir. VUK açısından bir tanımlama yapılmış ve cezai yaptırım da öngörülmüştür. Muhasebe hatası ile muhasebe hilesini de birbirinden ayırmak gerekmektedir. Ancak çoğu kez hata ve hile iç içe geçtiğinden ayrılması da mümkün olamamaktadır.
Hile, Hata, Muhasebe Hilesi, Vergi Ziyaı, Vergi Suçu.
A new concept as accounting fraud has been created by using accounting and cheating concepts. The accounting fraud is not clearly defined in our laws. A definition for the accounting fraud is made regarding to Tax Procedure Law and a penalty is set forth for it. The accounting error and accounting fraud should be separated from each other. But it’s often not possible to be separated because the error and the fraud are intertwined in most cases.
Chead, Error, Accounting Fraud, Loss of Tax, Tax Offence.
I. Hukuk Sistemimizde Hile ve Hata
Hukuk sistemimizde hata ve hile kavramlarına yer verilmiş; ancak muhasebe hatası kavramı net olarak tanımlanmamış ve çerçevesi çizilememiştir. Danıştay, vergi kaybı açısından olaya yaklaşmakta ve vergi kaybının olduğu kayıtların muhasebe hilesi sonucu oluştuğunu benimsemektedir. Oysa muhasebe hilesi, sadece vergi kaçırmak amacıyla yapılmamaktadır.
Öncelikle “hata” ve “hile” kavramlarını tanımlamak gerekirse;
Hile, “aldatma, yanıltma, dolan, dolap, bir kimsenin kendi davranış biçimi veya sarfettiği sözler ile diğer bir kimseyi bir irade beyanında bulunmaya veya sözleşme yapmaya yöneltmek için yanlış bir fikir doğuşuna veya yanlış fikrin devamına bile bile neden olmasıdır” diye tanımlanmıştır. Türkçe Sözlük’te ise hile, “çıkar sağlamak amacıyla bir mala değersiz bir şey karıştırmak” şeklinde açıklanmıştır1 . Süte su katmak gibi… Buna göre hile, karşı tarafı aldatmak suretiyle maddi veya manevi bir yarar sağlamak için yapılan her türlü bilinçli davranış biçimidir.
Hata: Bilmeyerek ya da istemeksizin yapılan yanlışlık, yanılma demektir. İşletmeler tarafından yapılan matematiksel hatalar, kayıt hataları (rakam ve hesap hatası, borç ve alacağın karıştırılması gibi) nakil hataları, unutma ve tekrarlama hatalarını, muhasebe hataları olarak sayabiliriz2 .
Burada, hata ve hile kavramlarının net çizgilerle birbirinden ayrılması önemlidir. Çünkü muhasebe bilgi eksikliğinden, iş yoğunluğundan hata yapma olasılığı çok yüksek olan bir işlemler bütünüdür. Öncelikle hile olup olmadığını algılamak için, bir vergi kaybı ya da birisine haksız çıkar sağlama ya da zarar verme kastı olup olmadığına bakılmak durumundadır.
Eğer yapılan işlemde;
- Vergi kayıp ve kaçağı,
- Haksız kazanç sağlama,
