Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na 
Göre Anonim Şirketin Kuruluşu

Foundation of Joint Stock Company According to the Turkish 
Commercial Code No. 6102

Serhan DİNÇ

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 335’te anonim şirketin kuruluşu, madde 336’da kuruluş için gerekli belgeler, madde 337’de kurucuların tanımı, madde 338’de kurucuların asgari sayısı, madde 339’da anonim şirket esas sözleşmesinin içeriği, madde 340’ta emredici hükümler, madde 342’de ayni sermaye konulabilecek malvarlığı unsurları, madde 343’te ayni sermayeye değer biçme, madde 343’te nakdi sermayenin ödenmesi, madde 345’te nakdi sermayenin ödeme yeri, madde 346’da halka arz edilecek paylar, madde 347’de primli paylar, madde 348’de kurucu menfaatleri, madde 350’de halka arz taahhüdü, madde 352’de kuruluştan önce pay taahhüdünün devri, 353’te fesih davası, madde 354’te şirketin tescili ve ilanı, madde 356’da kanuna karşı hile konuları hüküm altına alınmıştır. Çalışmada yukarıda anılan hükümler kapsamında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tabi anonim şirketlerin kuruluşu ve kuruluştan doğan sorumluluk konusu ele alınmaya çalışılacaktır.

Anonim Şirket, Kuruluş, Türk Ticaret Kanunu, Kuruluştan Doğan Sorumluluk.

In Turkish Commercial Code no. 6102, the establishment of a joint stock company, documents required for the organization, the definition of the constituent, the minimum number of founders, mandatory provisions, assets of the factors that could put real capital, the same capital valuation, a cash payment of capital, material place of payment of capital in cash, substance shares to be offered to the public, item shares, premium item, the constituent interests, commitments, transfer of shares committed before installation, the annulment of the company’s registration and announcement of the substance has been taken under the provisions of cheating issues against the law were regulated as the main concepts of commercial law. Working under the above-mentioned provisions of the Turkish Commercial Code no. 6102 establishment of joint stock companies subject to liability issues and the nature of the organization will attempt to handle it.

Joint Stock Companies, Foundation, Turkish Commercial Code, Responsibility From Foundation.

I. Giriş

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 335’te anonim şirketin kuruluşu, m. 336’da kuruluş için gerekli belgeler, m. 337’de kurucuların tanımı, m. 338’de kurucuların asgari sayısı, m. 339’da anonim şirket esas sözleşmesinin içeriği, m. 340’ta emredici hükümler, m. 342’de ayni sermaye konulabilecek malvarlığı unsurları, m. 343’te ayni sermayeye değer biçme, m. 344’te nakdi sermayenin ödenmesi, m. 345’te nakdi sermayenin ödeme yeri, m. 346’da halka arz edilecek paylar, m. 347’de primli paylar, m. 348’de kurucu menfaatleri, m. 350’de halka arz taahhüdü, m. 352’de kuruluştan önce pay taahhüdünün devri, m. 353’te fesih davası, m. 354’te şirketin tescili ve ilanı, m. 356’da kanuna karşı hile konuları hüküm altına alınmıştır. Çalışmada, yukarıda anılan hükümler kapsamında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tabi anonim şirketlerin kuruluşu ve kuruluştan doğan sorumluluk konusu ele alınmaya çalışılacaktır.

II. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Kuruluş

Anonim şirketler basit usulle1 ya da nitelikli usulle kurulurlar2 . Anonim şirketin kuruluşu sermayenin sağlanması şekline göre belirlenir. Buna göre anonim şirketler ani ya da tedrici olmak üzere iki şekilde kurulur3 . 6102 sayılı TTK ani kuruluşa yer vermiştir. Tedrici kuruluş ise 6102 sayılı TTK’dan kaldırılmıştır. TTK m. 346’da halka arz edilecek paylar” başlığı altında halka arz edilecek payların taahhüdü şeklinde bir kurum getirilmiştir. Anılan maddeye göre, esas sözleşmede taahhüt edilmiş olup da taahhüt sahiplerince, şirketin tescilinden itibaren en geç iki ay içinde halka arz edileceği esas sözleşmede belirtilmiş ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdî payların karşılıkları satıştan elde edilen gelirden ödenir. Pay senetlerinin halka arz edilmesi sermaye piyasası mevzuatına göre yapılır. Satış süresinin sonunda, payların itibarî değerlerinin, varsa çıkarma priminin karşılığı şirkete, giderler düştükten sonra kalan tutar ise, pay senetlerini halka arz eden pay sahiplerine ödenir. Halka arz edilip de süresinde satılmayan payların bedellerinin tamamı, süresinde halka arz edilmeyen payların bedellerinin ise, yüzde yirmi beşi iki aylık süreyi izleyen üç gün içinde ödenir.

346’ncı madde, tedrici kuruluşun karşılayamadığı halka açık kurulma gereksinimine cevap vermek amacıyla öngörülmüştür. “Halka önerilme ile” halka arz kastedilmiştir. Halka arz edilmesi düşünülen nakit karşılığı paylar bir, birkaç veya tüm kurucular tarafından taahhüt edilir, ancak bu payların ödenmesi gereken peşin tutarı bankaya yatırılmaz. Çünkü, bu payların bedellerinin tamamı, halka satış süresinin sonunda, halktan elde edilecek satış hâsılatından ödenecektir. Bu payların halka arz edilecekleri esas sözleşmede öngörülür. Bu, hem söz konusu payların sahiplerinin hem şirket organlarının taahhüdüdür. Bu taahhüt kuruluşun bir parçasını oluşturur. Taahhüdün muhatabı sermaye piyasası yatırımcılarıdır. Dava hakkı yönetim kurulundadır. Yönetim kurulunun ihmali sorumluluğa neden olabilir. Söz konusu payların şirketin tescilinden itibaren iki ay içinde pay senedine bağlanıp halka arz edilmeleri şarttır. Aksi halde, ödenmesi gereken asgarî bedel mezkûr payları taahhüt etmiş olanlarca ödenir. Ayrıca şirketin tazminat hakları saklıdır. Bu gereklilik, hükmün ikinci fıkrasında açıkça ifade edilmiştir. Bu hükme göre pay taahhüdünde bulunanlar öngörülen bedeli ödemedikçe söz konusu paylar için oy kullanamazlar. Halka arzın SerPK hükümlerine ve tebliğlerine göre yapılacağı ve satış süresi dâhil arz ve satışa ilişkin bütün sürecin SPK’nın gözetimi ve denetimi altında bulunacağı şüphesizdir. Çünkü, “halka arz” SerPK’ya tabidir. Halka arz için SerPK ve ilgili tebliğlere göre SPK’nın, payları taahhüt edenlerden gerekli garantileri alacağı, hatta bu garantilerin tam güvence sağlamak amacıyla tescilden önce istenmesine bir engel bulunmadığı açıktır. Halka arzın, nominal değer (ve varsa primli bedel) ile yapılması şart değildir. Paylar, bu tutarların üzerinde, yani nominal değere veya primli bedele kâr eklenmesi suretiyle de halka arz edilebilir ve aradaki fark, payları taahhüt edenlere kalır4 . Hüküm, hukuken oluşmuş ve senede bağlanmış payların halka arzını öngörmekte; kuruluş aşamasında halka arzı yapacak olan girişimcilere, aracı kurumlara ve bankalara başlangıçta pay bedelini kısmen veya tamamen ödeme yükümü getirmemekte; kurulmakta olan şirketteki payların tümünün taahhüt olunması ve taahhüt edilmiş payların tescille oluşması ilkesine bağlı kalıp teoriye uygun bulunmakta; arzın taahhüt tutarının üstünde, yani “kârlı” yapılmasına olanak sağlayarak girişimcileri cesaretlendirmekte; halka arzedilecek pay senedi bedellerinin tamamının alınmasını öngörerek SerPK ile tam uyum içinde bulunmakta; sadece karşılığı nakit olan payların bu şekilde halka arzına izin verip ayın karşılığı payları dışlayarak bir taraftan halka arzı işlemlere boğmamakta, diğer taraftan SerPK’nın yerleşik düzenlemesini devam ettirmektedir5 .

Anonim şirketin kuruluşunda ortaklar tarafından taahhüt edilen sermayenin tamamı paradan ibaretse nakdi kuruluş söz konusu olur6 . Nitelikli kuruluş ise, ortaklık sözleşmesinde aşağıdaki unsurların verilmesi öngörülmüşse söz konusu olur: