Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarında Aydınlatılmış Onam Sorunu

The Issue of Informed Consent in Traditional andComplementary Medicine Practices

İpek Sevda SÖĞÜT

Geleneksel tıp terimi; modern tıp döneminden önce, farklı toplumlarda ampirik bilgiye dayalı olarak geliştirilmiş tıbbi sistemlere işaret etmekte kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü ise geleneksel tıbbi; hastalıkları teşhise, tedaviye veya sağlığı korumaya yönelik, bitki, hayvan ve mineral temelli sağlık uygulamaları, yaklaşımları, bilgi ve inançları ile, ruhsal terapiler, elle uygulanan teknikler ve egzersizler bütünü olarak tanımlamaktadır. Tamamlayıcı tıp, tıbbi tedavi ile birlikte ona ek olarak kullanılan tedavi ve bakım sistemidir. Tamamlayıcı tıp, geleneksel tıbba paralel yürütülen ve onu destekleyen, tedaviyi güçlendiren, tedavinin yan etkilerini ve/veya semptomlarını azaltan uygulamalardır.

Sağlığı korumak veya hastalığı iyileştirmek amacı ile yapılan, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarının birçoğu, aynı zamanda bir tıbbi müdahaledir. Bu sebeple, tıbbi müdahaleyi hukuka uygun kılan unsurlardan biri olarak aydınlatılmış onamın, bu uygulamalarda hangi kapsamda olması gerektiği sorunu üzerinde, önemle durulması gerekmektedir. Ülkemiz açısından, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları üzerine bilimsel çalışmaların yetersizliği düşünüldüğünde, bu uygulamaların komplikasyonlarının hangi kapsamda açıklanabileceği tartışmaya açıktır. Bu çalışma ile; “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği”nde yer alan düzenleme ile, ulusal ve uluslararası geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarında aydınlatılmış onam sorununa ilişkin görüş ve eleştiriler ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Tamamlayıcı Tıp, Geleneksel Tıp, Aydınlatılmış Onam, Bilgilendirilmiş Rıza, Tıbbi Müdahale.

Traditional medicine refers to the period, before modern medicine was developed on the basis of empirical knowledge in different societies, are used to address the medical system. According to The World Health Organization, conventional medical are defined as a whole; disease diagnostic, treatment or health protection for plant, animal and mineral based health practices, approaches, knowledge and beliefs; spiritual therapies, manual techniques and exercises. Complementary medicine, along with medical treatment is used in addition to the treatment and care system. Complementary medicine is traditional medicine, and it supports with the parallel execution and strengthens the treatment and also reduces, side effects and / or symptoms of treatment.

Conducted with the aim to improve or maintain health disorders, many of the traditional and complementary medicine is a medical intervention. With regards to the lack of scientific thought on the conventional and complementary medicine in our country, the discussion can be explained in the context of the complications which these applications are opened. With this study; "Traditional and Complementary Medicine Practices Regulations" with the arrangements in the national and international traditional and complementary medicine practices highlighted issues, relating to, it will be tried to put forward views and criticisms.

Complementary Medicine, Traditional Medicine, Informed Consent, Informed Consent, Medical Interventions.

Geleneksel tıp terimi, modern tıp döneminden önce farklı toplumlarda ampirik bilgiye dayalı olarak geliştirilmiş tıbbi sistemlere işaret etmekte kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü ise geleneksel tıbbı; fiziksel ve ruhsal hastalıklardan korunma, bunlara tanı koyma, iyileştirme veya tedavi etmenin yanında sağlığın iyi sürdürülmesinde de kullanılan, farklı kültürlere özgü teori, inanç ve tecrübelere dayalı olarak izahı yapılabilen veya yapılamayan bilgi, beceri ve uygulamaların bütünü olarak tanımlamaktadır¹.

Alternatif tıp, tıbbi tedavilerin yerine geçen, ancak uygulamaları modern biyotıp tarafında tedavi olarak kabul edilmeyen, her türlü sağlık hizmetidir². Alternatif tıbbın da, geleneksel halk tıbbının bir uzantısı olarak kabul edildiği başka coğrafyalarda “alternatif” olarak adlandırılırken, doğduğu ve bağlı bulunduğu coğrafya için, “geleneksel tıp” olarak adlandırıldığı ifade edilmektedir³.

Alternatif tıp ile amaçlanan, tıbba alternatif oluşturma değildir. Ancak böyle bir genel algı oluşturması sebebi ile, tamamlayıcı tıp kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Tamamlayıcı tıp ise, tıbbi tedavi ile birlikte, ona ek olarak kullanılan tedavi ve bakım sistemidir. Tamamlayıcı tıp, geleneksel tıbba paralel yürütülen ve onu destekleyen, tedaviyi güçlendiren, tedavinin yan etkilerini ve/veya semptomları azaltan uygulamalardır⁴.