Markaların Miras Yoluyla İntikali ve Miras Kalan Markalardan Türetilen Yeni Markalar Üzerindeki Mülkiyet Hakkının Hukuki Niteliği
Assignment of Trademarks Through Inheritance and theLegal Nature of Property Rights on Derived from InheritedNew Trademarks
Emrullah KERVANKIRAN
Ekonomik bir değer taşıyan ve gayri maddi malvarlığı haklar arasında sayılan marka hakkı, mutlak haklardan olup, herkese karşı ileri sürülebilir ve sahibine birtakım inhisari yetkiler verir. Marka hakkı bu yönüyle hukuki işlemlere konu olabileceği gibi, gerçek kişiler tarafından miras bırakılabilir ve böylece terekeye dâhil mal varlığı değerleri arasında yer alır. Mirasçılar terekeye dâhil olan marka üzerinde iştirak halinde hak sahibi olurlar. İştirak halinde mülkiyet ilişkisinin, mirasın paylaşılması yoluyla müşterek mülkiyete çevrilmesi de mümkündür. Gerek iştirak halinde gerekse müşterek hak sahipliği ilişkisinde paydaşların kendi payları ve markanın bütünü üzerindeki tasarruf yetkileri ile ilgili olarak Medeni Kanunun sözü edilen mülkiyet ilişkilerini düzenleyen hükümleri uygulanır. Aşağıdaki çalışmada miras bırakılan markanın iştirak halinde ve müşterek mülkiyete konu olması ve bağlamda ortaya çıkabilecek sorunlar incelenmektedir.
Marka Hakkı, Markanın Miras Bırakılması, İştirak Halinde Mülkiyete Tabi Marka, Mirasçılık Belgesi, Müşterek Mülkiyete Tabi Marka, Paydaşların Tasarruf Yetkisi.
Trademark, which carries an economic value and is considered among intangible assets, is an absolute right, legally enforceable against everyone and provides its owner some exclusive authorities. In this context, trademark may be subject to legal transactions and is inheritable, so that it is included in the estate. Heirs acquire joint ownership in the estate. Joint ownership may be converted into co-ownership by partition of the estate. Related provisions of Turkish Civil Code apply to ownership relations of the heirs in both joint ownership and co-ownership. In the study below, how an inherited trademark become subject to joint ownership and co-ownership and problems which may arise in this context will be analyzed.
Trademark, Inheritance of Trademark, Trademark Subject to Joint Ownership, Certificate of Inheritance, Trademark Subject to Co-Ownership, Joint/Co-Owner’s Power of Disposition.
Ekonomik bir değere sahip olarak marka, bir ticari işletmenin ya da bir kişinin mal varlığına dâhil unsurlar arasında yer almaktadır. Ancak marka, eşya hukukunun konusunu oluşturan menkul ve gayrimenkullerden farklı olarak cisimlendirilmiş bir niteliğe sahip değildir. Marka, gayri maddi bir mal varlığı unsuru olup, üzerinde hâkimiyet kurulabilecek bir nesne değildir1. Marka, üzerine konulduğu maldan ayrı bir ekonomik değere sahip, maddi olmayan bağımsız bir malvarlığıdır2. Sözü edilen bu özellikler markayı, bir ticari işletmenin menkul işletme tesisatından veya işletmenin gayrimenkullerinden ayırmaktadır. Marka, maddi bir varlığa sahip olmadığı için bir eşya da değildir. Mülkiyete ve zilyetliğe konu oluşturmaz3. Bu nedenledir ki, sınaî haklar içinde yer alan marka hukukunda malik veya zilyetlikten değil, marka hakkı sahipliğinden söz edilmektedir. Marka hakkı sahipliği, marka üzerinde mutlak bir hâkimiyet kurma hakkı verir. Dolayısı ile marka hakkı sahibine, marka üzerinde inhisari (tekelci) kullanma hakkı, tasarruf etme ve bunların korunmasını sağlayan yasaklama yetkisi vermektedir4.
Marka tescil edilebileceği gibi, tescilsiz de kullanılabilir. Ancak özel kanun niteliğinde olan 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’ndan5 yararlanabilmek için markanın Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescil edilmesi gerekir. Tescilsiz olarak kullanılan markalar ise Ticaret Kanunu’nun haksız rekabete ilişkin hükümlerine göre korunurlar. Diğer taraftan marka, ekonomik bir değer taşıması nedeniyle hukuki işlemlerin konusunu oluşturur. Bir ticari işletmenin mal varlığına dâhil olan marka, miras yolu ile intikal edebilir, lisans konusu olabilir, rehin verilebilir, teminat olarak gösterilebilir, haczedilebilir veya diğer hukuki işlemlere konu olabilir (SMK m. 148/1). Burada sayılan hukuki işlemler işletmeden bağımsız olarak da gerçekleştirilebilir (SMK m. 148/2).
Bu çalışmamızda burada sözü edilen hukuki işlemlerden bir markanın miras yoluyla geçişi ve bunun ortaya çıkarmış olduğu mülkiyet sorunları üzerinde durulacaktır.
