Adi Ortaklığın Vergilendirilmesi ve Belge Düzeni
Rüknettin KUMKALE
Adi ortaklık sözleşmesi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 620’nci ve sonraki maddelerinde yer almaktadır.
620’nci maddeye göre: “Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.”
Ortaklar, niteliği gereği ortaklığa ait olan bütün kazançları aralarında paylaşmakla yükümlüdürler. (BK m: 622).
Adi ortaklığın tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Bunun yanında adi ortaklık olarak gelir vergisine ve kurumlar vergisine tabi de bulunmamaktadır.
Adi ortaklıkta dönem sonunda ortaklar adi ortaklık hesaplarında oluşan kârı veya zararı adi ortaklıktaki hisseleri oranında paylaşırlar ve yıl sonunda çıkan kendi gelir vergisi veya kurumlar vergisi beyannamelerine dahil ederek vergilendirirler.
Adi ortaklık adına bağlı bulunulan vergi dairesinde stopaj ve katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirilir. Ayrıca çalıştırılan işçilerden kesilen sigorta primlerini yatırabilmek için bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik Kuruluşu şubesinde adi ortaklık adına hesap açtırılması gerekmektedir.
Adi ortaklıkta kullanılması gereken fatura, irsaliyeli fatura, gider pusulası ve bunun gibi kanuni belgeler adi ortaklık adına bastırılacak ve adi ortaklık tarafından kullanılacaktır. Adi ortaklığı oluşturan ortakların, kendi işlerinde kullandıkları kanuni belgeleri adi ortaklık için kullanmalarına olanak yoktur. Gene bunun gibi adi ortaklık adına yaptırılan bir iş veya gider için satıcı tarafından düzenlenecek belgelerinde gene adi ortaklık adına alınması gerekmektedir. Adi ortaklığı oluşturan ortaklar adına alınan belgelerin adi ortaklık hesaplarına alınmasına olanak bulunmamaktadır.
Adi ortaklıklarda vergilendirme ve belge düzeni ile ilgili İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 06.01.2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01.12-55 no.lu özelgesi aşağıya alınmıştır.
“T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
TARİH: 06.01.2012
SAYI: B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01.12-55
KONU: İş ortaklıkları ve adi ortaklıklarda vergilendirme ve belge düzeni Hk.
…
İLGİ: …
İlgide kayıtlı özel talep formunuz ve ekinde yer alan belgelerin incelenmesi neticesinde, Şirketiniz ile … San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına bağlı "…" işini ortak olarak üstlendiği belirtilerek; ortak olarak alınan bu iş ile ilgili yeni bir mükellefiyet tesis edilmesinin gerekli olup olmadığı eğer gerekli ise yapılacak işlemlerin neler olduğu, mükellefiyet tesis edilmesine gerektirecek bir durum bulunmaz ise bu işle ilgili alınan faturaların hangi şirket adına veya ne şekilde düzenlenmesinin gerektiği ayrıca, kar zarar hesabının hangi şirket üzerinden izleneceği ile stopaj vergilerinin hangi şirket üzerinden ödeneceği hususlarında Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmıştır.
Kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılan iş ortaklıkları, 5520 sayılı KVK’nın 2. maddesinin yedinci fıkrasında; aynı maddenin diğer fıkralarında yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler şeklinde tanımlanmıştır.
Adi ortaklıklar, Borçlar Kanunu'nun 520-541. maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan Kanun'un 520. maddesinde adi ortaklık, iki veya daha fazla kişinin, bir sözleşmeye dayanarak, ortak bir amaca ulaşmak için emek ve mallarını birleştirmesi olarak tanımlanmıştır. Adi ortaklıkların tüzel kişiliği olmadığı gibi gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmaları da söz konusu değildir. Adi ortaklık olarak faaliyette bulunulması halinde, ortaklığa stopaj ve katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmektedir. Adi ortaklıkların ortaya çıkan kar veya zararı, adi ortaklığı oluşturan ortaklar tarafından hisseleri oranında kendi kazançlarına dahil edilerek vergilenmektedir.
1 Seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin "2.5. İş ortaklıkları" ana başlığı altında yer alan; "2.5.1. Tanımı ve kapsamı", "2.5.2. Unsurları", "2.5.3. İşin bitiminde ortaya çıkan zararların durumu" alt başlıklı bölümlerinde konu ile ilgili olarak ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.
Buna göre, Şirketiniz ile … San. ve Tic. Ltd. Şti arasında İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına bağlı "…" işinin üstlenilmesi nedeniyle kurulan ortaklık adına, bağlı bulunulan vergi dairesi müdürlüğünden kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi talebinde bulunulmaması halinde, söz konusu ortaklık, adi ortaklık olarak nitelendirilecektir.
Diğer taraftan Şirketiniz ile … San. ve Tic. Ltd. Şti arasında "…" işinin üstlenilmesi ile ilgili olarak, talep etmeniz ve aranılan şartlara haiz olmanız halinde sadece bu işle ilgili olarak kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirilebilecektir.
İş ortaklıklarında, katma değer vergisi mükellefiyetinin ortaklardan ayrı olarak tesis ettirilmesi; defter tutma, belge düzenleme, muhafaza ve ibraz ile beyanname verme ve vergi ödeme gibi ödevlerin de ortaklardan ayrı olarak yerine getirilmesi, gerekmektedir. Ayrıca, iş ortaklıkları Gelir Vergisi 94. madde kapsamındaki işlemleri nedeniyle 98. madde kapsamında muhtasar beyanname vermek ve bu işlemlerden doğan vergi borçlarını ödemekle de mükelleflerdir.
Öte yandan, 213 sayılı VUK’un 229. maddesinde "Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterilerinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır." olarak tanımlanmış olup, aynı Kanun'un 231. maddesinin (5) numaralı bendinde ise, "Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır." hükmüne yer verilmiştir.
Dolayısıyla, iş ortaklığı şeklinde mükellefiyet tesis ettirilmesi durumunda iş ortaklığı tarafından, yüklenilen işin adi ortaklık statüsünde ifa edilmesi durumunda ise adi ortaklık tarafından fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.”
