Dernek Kurma Özgürlüğü ve Anayasa
Ali Rıza AYDIN
Dernek kurma özgürlüğünün kaynağı, başta İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi olmak üzere, evrensel “insan hakları” belgeleri ile “Anayasa”dır. Dernekler, Anayasa’nın 135. maddesine dayanarak kurulan “meslek kuruluşu” olamayacakları gibi, bu tür meslek kuruluşları da Anayasa’nın 33. maddesine dayanılarak kurulan “dernek” olamazlar. Dernek kurma özgürlüğü, derneğin kuruluş sözleşmesi niteliğindeki tüzüğünü kendisinin oluşturması, değiştirmesi, organlarını belirleyebilmesi, organlarının iradeleri dışında ancak mahkeme kararıyla kapatılabilmesi gibi güvenceleri kapsar. Özgür iradeye dayanılarak kurulan dernekler yasama tasarrufuyla kapatılamazlar.
Dernek Kurma Özgürlüğü, Yargıçlar ve Savcılar Birliği, Yargı Bağımsızlığı, Dernekler Kanunu, Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları, Derneklerin Kapatılması, Hukuk Güvenliği, Hak Arama Özgürlüğü, Hâkim Kararı.
Giriş
Dernekler Kanunu ve Türk Medeni Kanunu’nunda derneklerin tüzük incelemeleri ve denetimleriyle ilgili kimi değişikliklerin gündeme gelmesiyle birlikte, Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanarak Başbakanlığa gönderildiği öğrenilen “Türkiye Hâkimler ve Savcılar Birliği Kanun Tasarısı”nın, bu meslek kuruluşuyla aynı ve benzer amacı gerçekleştirmek amacıyla kurulmuş bulunan derneklerin tüzelkişiliklerinin kendiliğinden sona ereceğine ilişkin geçici 3. maddesi de göz önünde bulundurulduğunda, dernek kurma özgürlüğünün anayasal yönüne dikkat çekilmesi gereği ortaya çıkmıştır.
Yargıç ve savcıların, Anayasa’nın 33. maddesine ve 4.11.2004 günlü, 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümlerine dayanılarak 26.6.2006 günü kurulup tüzel kişilik kazanan tek derneği, kısa adı “YARSAV” olan “Yargıçlar ve Savcılar Birliği”dir.1
YARSAV Tüzüğü, Derneğin amacını, ilkelerini ve Yasa’da gösterilen diğer tüm konuları içerir şekilde, 5253 sayılı Yasa’nın 4. maddesi gereğince hazırlanmış, 26.11.2006 günü ilk Olağan Genel Kurulu’nu yapan YARSAV’ın yönetim ve denetim kurullarından oluşan zorunlu organları seçilerek göreve başlamışlardır.
