Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Hukukî Boyutları İtibarıyla Türk Kamu Yönetiminde Weberyen Bürokrasi ve Hiyerarşi Kavramı

Legal Aspects of Hierarchy Concept and Weberian Bureaucracy in Turkish Public Administration

Hasan ACAR,Ramazan Cengiz DERDİMAN

Türk kamu yönetimi ve hukukunun örgütlenme biçimine bakacak olursak, yaygın olarak hiyerarşik bir örgütlenmenin mevcut olduğunu görmekteyiz. Türklerin hüküm sürdükleri coğrafyalarda uzun yıllar süren hükümranlıklarının, yoğunluğu dönem dönem değişmekle birlikte, bürokratik yönetim geleneğine olan bağlılıklarından kaynaklandığı tarihsel bir gerçekliktir. İlk örneklerini günümüzden çok önceki tarihlerde görebileceğimiz bürokrasi kavramı, MaxWeber ismi ile özdeşleşmiştir. Weber’in bürokrasi ile ilgili görüşleri ve bu kavramı modellemesi, idarî örgüt yapıları üzerine çalışma yapan birçok araştırmacıya kaynak teşkil etmiştir. Bürokrasi kavramı incelenirken değinilmesi gereken diğer bir husus da “hukuk”tur. Hukukî bir çerçevede tanımlanmamış bürokrasinin meşruiyeti sorgulanmaya açık olacaktır. Bu nedenle sürdürülebilir bir bürokratik örgüt yapısı için hukukî bir çerçeve çizilmesi fayda sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı; Türk kamu yönetimi teşkilâtında hiyerarşi kavramını açıklayarak, bu kavramın dayanak noktasını teşkil eden Weber’in bürokratik yaklaşımının Türk kamu yönetimine ne şekilde yansıdığını analiz etmektir.

Bürokrasi, Hiyerarşik Örgütlenme, Kariyer ve Liyakat.

If we look into the form of organization type for Turkish public administration and legal system, we can see that they applied hierarchical organization commonly. It’s a historical fact of reality that long lasted Turkish reigns based on their commitment to traditions at bureaucratic state regime, which intensity of it changed time to time. Concept of bureaucracy, which we can see its first examples of application many years ago from now, identified with MaxWeber. Weber’s opinions about bureaucracy and modelling the concept formed a vast source for the researchers who have been studying in field of administrative organizations. It’s necessary to refer practice of law when studying about bureaucracy. Bureaucracy, which is not defined on a legal system will be questionable about it’s legitimacy. According to that, it is utilisable to legitimise a frame work for a sustainable bureaucratic organization. The purpose of thisstudy is to define hierarchy in organization of Turkish public administration and analyse how Weber’s bureaucratic approach, formed a basis to hierarchy, affected it.

Bureaucracy, Hierarchical Organization, Career and Merit.

Giriş

Türk kamu yönetimi teşkilât yapısı; geleneksel olarak, merkezî bir yapı tarafından yönetilen, belirli bir hiyerarşik örgütlenme şekliyle oluşturulmuş, örgüt yapısı içerisinde bulunanların kurallarla belirlenen yetki alanına sahip olduğu, uzmanlaşma ile beraber belirli bir kariyer ve liyakat sisteminin bulunduğu, gayrişahsî ilişkiler bütünü olarak ifade edilebilir. Türk kamu yönetiminde yerinden yönetimin bu hiyerarşik yapıdan farklı olarak, merkezî yönetimin vesayet denetimine tâbi olan kurumsal bir yapılanma olduğu da buna ilâve olarak söylenebilir.

Türk kamu yönetimi, gerek merkezî yönetim ve gerekse yerinden yönetim; “bürokrasi” olarak ifade edilen, bu konuda ilk akla gelen isimlerden biri olarak MaxWeber tarafından “rasyonel ilişkiler çerçevesinde uygulanacak kaidelerin önceden detaylı olarak açıklandığı, katı bir disiplini esas alan, yönetim sistematiği” olarak kavramsallaştırılmış bir yapının izlerini taşımaktadır. Burada merkezden ve yerinden yönetimin teknik olarak ayrılması söz konusu olsa da, görüldüğü kadarıyla Weberyen anlayışta, bu teşkilâtlanma bir bütün olarak kamu yönetimi yapılanmasının bürokratik niteliğiyle örtüşmektedir.

Weber’in bürokrasiye ilişkin teorik yaklaşımları, kamu yönetimi ya da idare hukukuna odaklı değil de, sosyal bünyede kurumsallık odaklı olarak anlaşılsa bile; bürokrasinin izahının önemli ölçüde idare hukukundaki kamu görevlileri konusu ile örtüştüğü değerlendirilmiştir.