Ölüme Bağlı Tasarrufları Yok Etme Yoluyla Kaldırma

Be Eliminated Through the Destruction of Testamentary Dispositions

Kübra Kamelya EFEDAYIOĞLU

Şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar, kanun koyucu tarafından sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Bunlar; mirasbırakanın tek taraflı irade açıklaması şeklinde olan vasiyetname ile iki taraflı bir hukuki işlem olan miras sözleşmesidir. Vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlem olduğu için mirasbırakan, yapmış olduğu vasiyetnameyi, ölünceye kadar serbestçe geri alabilir; ancak miras sözleşmesi iki taraflı bir hukuki işlem olduğundan, kanunda gösterilen haller haricinde, mirasbırakan bu sözleşmeden tek taraflı olarak dönemez. Bu çalışmada, esas itibariyle, yok etme suretiyle ölüme bağlı tasarruflardan dönme konusu işlenmiş olup yok etme suretiyle vasiyetnameden dönme meselesi ayrıntılı bir şekilde incelendikten sonra miras sözleşmesinin yok etme suretiyle sona erdirilip erdirilemeyeceği meselesi tartışılmıştır.

Ölüme Bağlı Tasarruf, Vasiyetname, Miras Sözleşmesi, Yok Etme, Dönme.

Testamentary disposition, sense of shape, is arranged in limited numbers by the legislator. These; Inheritance is a heritage contract that is a bilateral legal act with a will in the form of a unilateral declaration of will. Since the will is a unilateral legal act, it can be freely withdrawn until it is deceased that it has inherited the legacy; but because the inheritance contract is a bilateral legal act, it can not be unilaterally concluded from this contract of inheritance except in cases shown in its law. In this work, essentially, it is discussed that the inheritance contract can not be terminated by destruction after it has been studied in detail, the question of returning from will by means of destruction.

Testamentary Disposition, Will, Inheritance Contract, Destruction, Rotating.

GİRİŞ

Türk Medeni Kanunu’nun üçüncü kitabı Miras Hukuku olup Birinci Kısım “Mirasçılar” başlığını taşımaktadır. Birinci kısmın ilk bölümünde “Yasal Mirasçılar”, ikinci bölümünde ise “Ölüme Bağlı Tasarruflar” düzenlenmiştir. Türk Hukukunda kanuni mirasçılık yanında bir kimsenin diğerine mirasçı olmasını sağlayan ikinci bir yol olarak mirasbırakanın iradesine dayanan “iradi mirasçılık” kabul edilmiştir. Mirasbırakanın kendi iradesi ile ölümünden sonra kendisine mirasçı olacak kişileri tayin etmesi ise, ölüme bağlı tasarruflar aracılığıyla gerçekleşmektedir. Mirasbırakanın, ölümünden sonra yapılmasını istediği hususları bir hukuki işlem ile bildirmesine “ölüme bağlı tasarruf” denir. Ölüme bağlı tasarruflar, nitelikleri gereği, mirasbırakanın ölümünden sonra hüküm ve sonuçlarını doğururlar. Mirasbırakan, yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruf ile sağlararası hukuki işlemlerin aksine, malvarlığını değil; terekesini etkilemektedir.

Her ne kadar TMK’da “ölüme bağlı tasarruf” ifadesi kullanılmışsa da, tasarruf kelimesi burada “hukuki işlem” anlamındadır. Yani, tasarruf kelimesi ile tasarruf işlemi ya da tasarruf yetkisi kastedilmemektedir. Halbuki hukuk dilinde tasarruf işlemi denildiği zaman, genellikle, malvarlığının aktifinde bir azalmaya yol açan, bir hakkı devreden ya da sona erdiren hukuki işlemler anlaşılmaktadır. Miras hukukunda ölüme bağlı tasarruf olarak nitelendirilen işlemler ise sadece kazandırıcı işlemler değildir. Mirasbırakanın tüm arzuları, koymuş olduğu şartlar, yüklediği mükellefiyetler, vasiyeti tenfiz memuru tayini, mirasın taksiminde göz önünde tutulmasını istediği hususları bildirmesi hep birer tasarruftur. Bu açıklama doğrultusunda, TMK’nın tasarruf terimini dar ve teknik anlamda kullanmadığı da anlaşılmaktadır.

Ölüme bağlı tasarruflar, hem şekil hem de içerik yönünden kanun ile belirlenmiş koşullara tabiidir. Kanun koyucu, öncelikle içerikle ilgili esasları (“Ölüme Bağlı Tasarrufların Çeşitleri” TMK 514 vd.), sonra da şekle ilişkin esasları (“Ölüme Bağlı Tasarrufların Şekilleri”) düzenlemiştir. Yani ölüme bağlı tasarruflar, “şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar” ve “maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflar” olmak üzere ikiye ayrılabilir. Maddi anlamda ölüme bağlı tasarruf, mirasbırakanın vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle yapılmasını istediği husus, yani beyan edilmiş iradesidir. Maddi anlamda ölüme bağlı tasarruf, kısacası, şekli anlamda ölüme bağlı tasarrufun içeriğidir. Şekli anlamda ölüme bağlı tasarruf ise, mirasbırakanın iradesini açıklarken seçtiği işlem türüdür. Hukukumuza göre mirasbırakan iradesini ya tek taraflı bir irade açıklaması olan vasiyetname ile açıklar ya da karşılıklı irade açıklamalarını içeren, iki taraflı bir hukuki işlem olan miras sözleşmesini tercih eder. Vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlem olduğu için mirasbırakan, yapmış olduğu vasiyetnameyi, ölünceye kadar serbestçe geri alabilir. Miras sözleşmesi ise, iki taraflı bir hukuki işlem olduğu için, kanunda gösterilen haller haricinde, mirasbırakan bu sözleşmeden tek taraflı olarak dönemez.