Mükellef Haklarında Yeni Bir Uygulama “İzaha Davet” Müessesesi
A New Implementation “Invitation to Explain” in the Taxpayer Rights
İmdat TÜRKAY
Türk Vergi Sisteminin vergi ve cezanın tahakkuk sürecine ilişkin usul hükümlerini içeren 213 sayılı Vergi Usul Kanununa yeni eklenen bir müessese olan “İzaha davet” sistemi 1 Eylül 20017 tarihi itibariyle uygulamaya başlayacaktır. Hem Vergi İdaresine hem de mükelleflere büyük bir imkan ve kolaylık sağlayan bu sistemle haklarında henüz vergi incelemesine başlanılmamış veya takdir komisyonuna sevk edilmemiş mükellefler için daha sürecin başlangıcında bir imkan verilmekte ve stresli bir süreç olan vergi incelemesi başlamadan olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerin verilen süre içinde katkıda bulunması sağlanmaktadır. Sistemin sağladığı indirimli ceza uygulaması ise mükelleflerin daha sonra çok daha ağır bir şekilde katlanmak durumunda kalabilecekleri cezayı başlangıçta önlemektedir. Bu sistem mükelleflerin vergiye gönüllü uyumuna katkı sağlamasının yanı sıra Vergi İdaresinin vergi toplama maliyetini de düşürecek bir uygulama olarak Türk Vergi Sistemine girmiş bulunmaktadır.
İzaha Davet, Vergi İncelemesi, Takdir Komisyonu, Vergi Ziyaı Cezası, İndirimli Ceza, İzaha Davet Yazısı.
The implementation “Invitation to explain” system which has been added to the Tax Procedural Law no. 213 covering the procedural provisions regarding to the processes on accrual of taxes and penalties in Turkish Tax System will be commenced on the 1st of September 2017. An opportunity is given with this system, which provides an important chance and convenience both to taxpayers and tax administration, to the taxpayers for whom tax audit haven’t been started yet and who haven’t been transferred to the valuation commission, before starting the tax audit which is a stressful process, by ensuring contribution of the taxpayers for determination of the true nature of cases within the given period of time. Discounted penalty implementation provided by the system also prevents much more heavier penalties which the taxpayer may be encountered afterwards. This system has been integrated to the Turkish Taxation System as an implementation ensuring taxpayers’ voluntary contribution to tax as well as reducing tax collection costs of tax administration.
Invitation to Explanation, Tax Audit, Valuation Commission, Loss of Tax Penalty, Discounted Penalty, Letter for Invitation to Explanation.
1. Giriş
Türk vergi sistemi beyan esasına dayandığı için, vergi matrahı mükellefler tarafından tespit edilerek, belirlenen esaslarda ve sürelerde vergi idaresine beyan edilmektedir. Mükellefin idareye bildirdiği vergi matrahının kanunlara uygunluğu ve doğruluğu vergi idaresi tarafından her zaman incelenebilmektedir. Vergi idaresince ikmalen, re’sen veya idarece bir tarhiyat yapılması sonucunda mükellefe tebliğ edilen vergi/ceza ihbarnamesi sonrasında, yapılan bu idari işleme karşı mükelleflerin/vergi sorumlularının genel ve özel olmak üzere vergi kanunlarından gelen birçok hakları bulunmaktadır.
Mükelleflerin genel kanunlara dayanarak vatandaşlıktan ileri gelen genel hakları kapsamında; dilekçe hakkı ve bilgi edinme hakkı, ihbar ikramiyesi talep etme hakkı, kamu denetçisine başvurma hakkı, dava açma hakkı, temsil hakkı, eşit muamele görme hakkı, mükellef memnuniyeti ve mükellef hakları bildirgesinde yer alan hakları sayabiliriz. Mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması sırasında karşılaştıkları özel durumlar ve işlemler ile ilgili olarak sahip oldukları özel haklar ise, genellikle Türk vergi sistemine ilişkin usul kanunları olan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı AATUHK’da yer almaktadır ki bu özel haklar kapsamına ise; uzlaşma hakkı, pişmanlık hakkı, düzeltme talebi hakkı, şikâyet yolu ile müracaat hakkı, ödeme emrine itiraz hakkı, vergi mahremiyeti hakkı, tecil-taksitlendirme hakkı, vergi incelemesi sırasındaki haklar, cezalarda indirim hakkı, vergi ödeme hakkı, özelge talep hakkı ile mahsup ve iade talep hakkı gibi haklar girmektedir.
6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla1, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mülga 370’inci maddesi, "İzaha davet" başlığı altında yeniden düzenlenerek vergi sistemimizde yeni bir müessese ihdas edilmiştir. Getirilen bu düzenlemeyle, idare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, idarenin zamanını daha etkin ve verimli alanlara harcaması, olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerce daha çok katkıda bulunulması ve bu sayede vergiye gönüllü uyumun artırılması amaçlanmıştır.
