Miras Davalarında Hükmün Niteliği ve Etkisi

Nature of Judgments in Inheritance Cases and Their Influences

Erhan GÜNAY

Uygulamada yoğun olarak açılan miras davalarında verilecek hükümlerin niteliği ve etkisinin birbirinden farklı olması kaçınılmazdır. Her bir dava türüne ilişkin mahkemelerce verilen hükümlerin hukuksal alanda yaratacağı etkinin tepkilere yol açmaması için hükmün yöntemine uygun verilmiş olması gerekir. Makalede sıkça açılmış miras davalarıyla ilgili farklı hükümler okuyucu ile paylaşılmıştır.

Mirasçılık Belgesi Verilmesi Hükmü, Mirasçılık Belgesinin İptali ve Yenisinin Verilmesi Hükmü, Muris Muvazaası Hükmü, Tenkis Hükmü, Denkleştirme Hükmü, Miras Nedeniyle İstihkak Hükmü.

It is inevitable to have differences in natures and effects of the judgments taken in inheritance cases which are filed intensively in practice. The judgment, regarding to the each case type, should be taken pursuant to the legal procedure in order to prevent reactions to influences which will be created in legal field by the judgments given by courts. Various judgments relevant with the frequently filed inheritance cases are shared with the reader.

Judgment of Conferring Certificate of Inheritance, Judgment of Revoking Certificate of Inheritance and its Renewal, Judgment of Deceased Collusion, Judgment of Reduction, Judgment of Equalization, Judgment of Remuneration Due to Inheritance.

I. Miras Davalarında Verilen Hükümlerin Niteliği ve Etkisi

Mirasçılık hakkını ve sıfatını kanıtlamak için, sulh hukuk mahkemesine veya notere başvurmak suretiyle mirasçılara mirasçılık belgesi verilir. Bu belge aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir. Belge verilmesine ilişkin karar kesin hüküm oluşturmadığı gibi, bu kararlar açılacak iptal davası sonunda değiştirilmesi veya ortadan kaldırılması mümkündür. Mirasçılık belgesi, yasal ve atanmış mirasçıların miras bırakanın terekesi üzerinde mirasçılık sıfatı ve miras paylarını gösteren bir belgedir. Bu belge mirasçıların mirasçılığına karine oluşturur. Mirasla ilgili her hangi bir işlem yapılması, dava açılması, malların intikalinin yapılması vs. için bu belgenin alınmış olması şarttır.

Ancak hasımlı olarak açılan mirasçılık belgesinin iptaline ilişkin davalar sonucunda verilen hükümler taraflar ve onların alt soyu bakımından kesin hüküm oluşturur. Eş deyişle; kesinleşmiş mirasçılık belgesinin iptali kararlarının iptali istenemez. Çünkü ortada taraflar ve onların alt soyu bakımından oluşmuş bir kesin hüküm engeli bulunmaktadır.

Yinelenen deyişle, ancak hasımsız olarak açılan mirasçılık belgesi verilmesi istemi sonunda verilen kararlar kesin hüküm oluşturmaz. Yargıtay kararında da vurgulandığı üzere; “mirasçılık belgesi verilmesi istemiyle hasımsız olarak açılan davalar çekişmesiz yargıya tabi olduğundan, bu davalar sonucunda verilecek kararlar şekli bakımdan kesinleşmiş olsalar dahi, maddi hukuk bakımından kesin hüküm oluşturmazlar. Dava ve ilamı kavramları çekişmeli yargıya ait kavramlar olduğundan mirasçılık belgesi verilmesi istemiyle açılan davalar tam bir dava olarak nitelendirilemeyeceği gibi, bu davalar sonucunda verilen kararlar klasik anlamda kesin hüküm sonucunu doğuran bir ilamda sayılmazlar. Bu sebeple açılmış bu davalar sonucunda verilen kararların sonradan gerçeğe aykırı ve yanlış olduğunun anlaşılması halinde her zaman için aksi iddia ve ispat edilebileceği gibi, tespit hükmü niteliğindeki bu kararların sonradan açılacak başka davalarda kesin hüküm oluşturması ve mahkemeleri bağlaması da düşünülemez. Bu konularda öğreti ve uygulamada görüş birliği mevcuttur” (Y. 14. HD, 27.2.2015-2498/2185).