İş Kanunları Geçmişimize Hızlı Bir Bakış
Remzi ÖZMEN
I. Osmanlı Dönemi “İş Kanunları”
Ülkemizde çalışma yaşamına ilişkin olarak bilinen ilk düzenleme, tahmin edilebileceği üzere en zor çalışma koşullarının bulunduğu madencilik alanında yapılmıştır.
Çalışanlara ilişkin düzenlemelere yer verilen ilk metinler, 8 Mayıs 1867 tarihli 8 fasıl ve 100 maddeden oluşan Ereğli Kömür Maden-i Hümayun İdaresi Nizamnamesi (Dilaver Paşa Nizamnamesi / Ereğli Maadin-i Hümayun Teamülnamesi)1 ve 1869, 1886 ve 1906 yıllarında yürürlüğe konulan maaddin nizamnameleridir.
Dilaver Paşa Nizamnamesinin özellikle “Tertîb ve İstihdâm-ı Amele Nizamı” başlığını taşıyan 5’inci faslı (m.21 ilâ 35) günlük çalışma düzeni açısından dikkat çekicidir. Nitekim 29’uncu madde şöyledir: “İşçi, 24 saat içinde dinlenme süresinden başka 10 saat çalışacaktır. Bu süre iki nöbette tamamlanır. Yaz, kış sabah saat 11’de (ezani saat) başlayarak, kazmacıların akşamdan hazırlamış oldukları kömürü ve tozu dışarı çıkaracaklar ve vardiyalarını tamamlamış olacaklardır. Ayrıca kazmacıların çalıştıkları yeri hazırlayacak ocak çavuşuna haber verecekler ve iki saat yemek yiyip dinleneceklerdir. Dinlenmeden sonra, çavuşun göstereceği dışarı işlerinde de 2 saat çalışacaklardır. Bundan sonra ikinci nöbet işine başlayacaklardır.
