Halka Açık Anonim Ortaklıkların Birleşme İşlemleri Açısından Ayrılma Hakkı ve Ayrılma Akçesi

Appraisal Rights and Appraisal Payments in Mergers of Publicly Held Corporations

Damla Gül TARHAN

Halka açık anonim ortaklıkların taraf olduğu birleşme işlemleri, sermaye piyasası mevzuatı kapsamında önemli nitelikteki işlemdir ve bu işlemlerde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu 24 hükmü kapsamında azınlık ile çoğunluk menfaatlerinin dengelenmesi gerekliliği çerçevesinde azınlık konumundaki pay sahiplerinin korunmasını amaçlayan ayrılma hakkı doğmaktadır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 141 hükmünde taraflara birleşme sözleşmesinde seçimlik veya zorunlu ayrılma akçesi düzenleme olanağı tanınmış olup bu olanak da azınlık ile çoğunluk menfaatlerinin dengelenmesi amacına yönelmiştir. Halka açık anonim ortaklıkların devrolunan ortaklık olduğu birleşme işlemlerinde, ayrılma hakkı sermaye piyasası mevzuatı gereğince doğarken ayrılma akçesi de birleşme sözleşmesinde düzenlenebilmektedir.

Sermaye piyasası mevzuatında düzenlenen ayrılma hakkı ile Türk Ticaret Kanunu’nda taraflarca birleşme sözleşmesinde yer verilebileceği belirlenen ayrılma akçesi azınlık ile çoğunluk menfaatlerinin dengelenmesi ortak amacına yönelmekle birlikte iki kurumun uygulama koşulları farklılık göstermektedir. İki kurumun halka açık anonim ortaklıklar açısından iki kez uygulanması ise amaca ulaşılmasını güçleştirmektedir.

Bu çalışmada ayrılma hakkı ile ayrılma akçesi kurumlarının birbirini ikame edip edemeyeceği temel sorunu incelenecektir. İnceleme kapsamında iki kurumun amaçları ve uygulama koşulları karşılaştırılarak halka açık anonim ortaklıkların devrolunan ortaklık olduğu birleşme işlemleri açısından gündeme gelebilecek olan, ayrılmaya ilişkin sürecin ayrılma hakkı ve ayrılma akçesi çerçevesinde iki kez takip edilmesine ilişkin soruna çözüm bulunmaya çalışılacaktır.

Ayrılma Hakkı, Ayrılma Akçesi, Halka Açık Anonim Ortaklıklar, Birleşme.

Mergers in which publicly held corporations take part are fundamental corporate changes according to capital market law and appraisal rights aiming at balancing the interests of minority and majority shall be applied in these transactions according to Article 24 of Capital Market Law with the code number 6362. Turkish Commercial Code with the code number 6102 has provided parties of a merger with the possibility of arranging an appraisal payment in a merger contract. When a publicly held corporation is the transferring party in a merger, application of appraisal right should be pursued and appraisal payment can be designed in the merger agreement by parties at the same time.

Appraisal right which is a newly introduced concept by capital market rules and appraisal payment which is enacted by Turkish Commercial Code have a common purpose of balancing the interests of minority and majority. However, two legal concepts have different application conditions. Repetition in the application of the concepts causes inefficiency in terms of publicly held corporations.

In this article, the question of whether appraisal right and appraisal payment are substitutes for each other will be examined. Since the fact that in publicly held corporations processes for appraisal right and appraisal payment should be repedeately applied- in cases where publicly held corporation is transferring party-, the concern on applicability of two institutions should be investigated by comparing main purposes and application conditions.

Appraisal Right, Appraisal Payment, Publicly Held Corporations, Merger.

I. GİRİŞ VE KONUNUN SUNULMASI

Halka açık anonim ortaklıkların taraf oldukları birleşme işlemlerinin hüküm ve sonuçları açısından, öncelikle 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) ve ilgili ikincil mevzuat niteliğindeki II-23.2 sayılı Birleşme ve Bölünme Tebliği (BB Tebliği) ile II-23.1 sayılı Önemli Nitelikteki İşlemlere İlişkin Ortak Esaslar ve Ayrılma Hakkı Tebliği (ÖNİ Tebliği) hükümleri, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) 330 hükmündeki özel hükümlerin saklı tutulması kuralı çerçevesinde uygulanır. İlgili mevzuatta hüküm bulunmayan hallerde ise TTK hükümlerinin uygulanması gündeme gelir.

Birleşme işlemleri, SPKn kapsamında önemli nitelikteki işlem olarak belirlenmiştir ve bu işlemler nedeniyle, önemli nitelikteki işlemlerde pay sahibinin korunması amacına hizmet eden ayrılma hakkı doğmaktadır. Ayrılma hakkı, pay sahibinin önemli nitelikteki işlem sonrasında ortaklıkta, ortaklığın faaliyetinin devamında pay sahibi olarak kalmamayı tercih edebilmesine ve işlemi karara bağlayan çoğunluk içerisinde yer almayan azınlığın menfaatlerinin önemli nitelikteki işlem temelinde korunmasına hizmet eder. SPKn 23 hükmünde sınırlayıcı olmayan sayma yöntemi ile belirlenen önemli nitelikteki işlemler arasında birleşme işlemi de yer almaktadır ve birleşme işleminin karara bağlanması ile ayrılma hakkının uygulanması gündeme gelmektedir.

Ortaklıkların yeniden yapılanması işlemlerini ayrıntılı hükümler sevk etmek suretiyle düzenleyen TTK’da ise, birleşmeye ilişkin hükümler arasındaki TTK 141 hükmünde, birleşme sözleşmesinde seçimlik ve zorunlu ayrılma akçesine yer verilmesi olanağı düzenlenmektedir. Birleşme sözleşmesinde taraflarca seçimlik ayrılma akçesine yer verilmesi halinde, pay sahibine devralan veya yeni kurulan ortaklıkta pay ve ortaklık haklarını iktisap etme ile iktisap olunacak payların gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesini alma arasında seçim yapmaya ilişkin hak tanınmış olur. Zorunlu ayrılma akçesinin mevcudiyeti halinde ise, bazı pay sahiplerinin ortaklıktan çıkarılması durumu ile karşılaşılır.