Yaşamın Korunmasına Karşı Özerklik mi? (Ölüme Yardım Konusunda İlgili Güncel Tartışmalara İlişkin)
Elisa HOVEN,Yener ÜNVER
Münferid bireyin ölümlülüğü ile karşılaştırdığı ve insanın varoluşunun zor sınır sorunlarını ortaya çıkardığı için, ölüme yardım ve intihara yardım uzun süre bir tabuyla karşılanmıştı. Bununla birlikte, hukukçular açısından özerklik ve yaşamın korunması arasında söz konusu olan bu sorunlar artık günümüzde görmezden gelinememektedir; insan yaşamının uzatılmasının tıbbi-teknik olanakları ile yaşam ve ölüm arasındaki sınır alanlardaki etik kararların güçlüğü arasındaki tutarsızlık açıklığa kavuşturulmalıdır. Şimdiye kadar izin verilen ve (ceza hukuku açısından da) yasaklanan arasında bir sınır çizmek şimdiye kadar gerçi az ikna edici ve fakat bir dereceye kadar açıktı: maktul ölümü arzu etse dahi (Al. CK. prg. 216) başka bir insanı aktif öldürmek suçtur; fakat bizzat kendi kararıyla intihar etmek isteyene, kendisini öldürmede yardım etmeye izin verilmektedir. Şimdi Federal Meclis önünde ölüme yardımın yeniden düzenlenmesine yönelik dört kanun tasarısı bulunmaktadır. Bu tasarılardan üçü -farklı keskinlik ve kapsamıyla- intihara yardımı cezalandırmayı hedeflemektedir. Planlanan yasaklar özellikle -İsviçre'deki "Dignitas" Derneği gibi- organize bir biçimde intihara yardımı sağlamak isteyen derneklere üyeliği yasaklamayı amaçlamaktadır.
Bu kanun inisyatifleri, kanunkoyucunun bir insanın kendi yaşamını sonlandırmak hakkındaki özerk kararına ceza normlarıyla müdahale etmek yetkisinin olup olmadığı temel sorunu ortaya atmaktadır. Gerçi (teşebbüs edilen) intihar bundan sonra da cezalandırılmamalıdır. Ancak, intihar eden uzman hardımından ayrılırsa, etkili ve ağrısız intiharın önemli ölçüde güçleştirildiği de açıklığa kavuşturulmak zorundadır. Doktor tarafından sağlanan intiharın desteklenmesi ceza hukuku ve/veya meslek hukuku aracılığıyla önlenecekse ve önlendikçe, ölmek isteyenlere sıklıkla yalnızca ıstıraplı ve riskli yöntemler -kısmen de üçüncü kişilere öngörülemez sonuçlar- kalmaktadır.
Kanunkoyucu bir ceza normunu ancak, eğer o "başkalarının veya kamunun korunmasına" uygun ise (BVerfGE 90, 145 [172]; 120, 224 [239]), koyabilir. Ölmek isteyen bir kişiye ölümcül aracı temin eden kimse, hangi hukuken korunan menfaati ihlal etmektedir? İntihar eden kimse bu ölümü istese dahi, yalnızca intihar eden kimsenin yaşamı sözkonusu olmaktadır.
