Coğrafi Yer Adlarının Markalarda Kullanılmasına İlişkin Sınırlamalar

Limitations of Using Geographical Names in Trademarks

Ozan Ali YILDIZ

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda, coğrafi yer adlarını içeren markalara ilişkin olarak özel hükümlere yer verilmiştir. Öncelikle belirtmek gerekir ki bir malın coğrafi kaynağını gösteren işaretleri münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar kural olarak tescil edilemez. Tescil talebine konu olan mallar açısından kullanım sonucu ayırt edici hale gelmeleri koşuluyla bu işaretlerin tescilleri mümkün olabilir. Her ihtimalde, marka, malın coğrafi kaynağı yönünden halkı yanıltmayacak nitelikte olmalıdır. Son olarak, coğrafi işaretten oluşan veya coğrafi işaret içeren işaretlerin marka olarak tescil edilmesi mümkün değildir. Ancak garanti markaları açısından bu noktada farklı bir inceleme yapmak gerekir. Bazı koşullar altında, coğrafi işaret içeren garanti markalarının tescil edilebileceği kabul edilmelidir.

Marka, Coğrafi Yer Adı, Coğrafi Kaynak, Yanıltıcı İşaretler, Coğrafi İşaret, Garanti Markası.

In the Industrial Property Law no. 6769, there are some special provisions for trademarks which contain the geographical names. It is necessary to indicate firstly that, as a rule, trademarks which consist exclusively of signs which may serve to designate geographical origin of the goods shall not be registered. Their registrations may be possible provided that these trademarks has become distinctive in relation to the goods for which registration is requested in consequence of the use which has been made of it. In any case, a trademark should not be deceptive in the sense of the geographical origin of good. Finally, it’s not possible to register signs which consist of a geographical indication or which contain geographical indication as a trademark. But it is necessary to make a different analysis for the guarantee marks at this point. Under certain circumstances, it should be accepted that guarantee marks containing geographical indications may be registered.

Trademark, Geographical Name, Geographical Origin, Deceptive Marks, Geographical Indication, Guarantee Mark.

Giriş

Coğrafi yer adları; ülke, şehir, ilçe gibi yerleşim yerlerinin adları ile dağ, ova, ırmak gibi doğa unsurlarının adlarını kapsayan genel bir kavramdır. Bu tür adların marka olarak tescili için Türk Marka ve Patent Kurumu (TPMK)’na azımsanamayacak sayıda başvuru yapılmaktadır. Coğrafi yer adı içeren bir işaretin marka olarak tescili için başvurulduğunda TPMK, diğer işaretler için yürüttüğü marka tescil prosedürünü bu işaret yönünden de aynen yürütür. Ancak 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu¹ (SMK)’nun 5’inci maddesinde sayılan marka tescilinde mutlak ret nedenlerinden bazıları coğrafi yer adları ile yakından ilgilidir. Coğrafi yer adlarının markalarda yer almasına ilişkin sınırlamalar getiren bu hükümlerin bir çalışmada toplanmasının faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Kanunkoyucu, coğrafi kaynak belirten işaretlerin tescilini tümüyle yasaklamamış; ancak bu tür işaretlerin kullanımına ilişkin önemli sınırlamalar getirmiştir. Coğrafi yer adlarının coğrafi kaynak belirtecek şekilde kullanılmaları halinde tabi olacağı sınırlamalar, çalışmanın ilk iki bölümünde sırasıyla, tasviri işaretlere ilişkin sınırlamalar ve yanıltıcı işaretlere ilişkin sınırlamalar olarak ele alınacaktır. Üçüncü bölümde ise yine coğrafi yer adlarını yakından ilgilendiren ve SMK’da, 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname² (MarkKHK)’ye göre farklı şekilde düzenlenmiş olan coğrafi işaretlere ilişkin sınırlamalarla ilgili ayrıntılı açıklamalar yapılacaktır.

I. Tasviri İşaretlere İlişkin Sınırlamalar

“Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren veya malların ya da hizmetlerin diğer özelliklerini belirten işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler” marka olarak tescil edilemez (SMK m.5/1-c). Bunlar zihnen bir çaba göstermeye gerek kalmaksızın kullanıldığı malın veya hizmetin kendisini ya da özelliklerini gösteren işaretlerdir³. Dolayısıyla bu tür işaretler bir markada bulunması gereken ayırt edicilik niteliğinden yoksundur⁴.