Çocuğun Kişilik Hakkının Korunması

Protection of Child’s Personal Right

Çağlar KOYUNCU

Çocuk tıpkı diğer tüm bireylerin sahip olduğu gibi kişilik hakkına sahiptir. Çocuk haklarını düzenleyen ulusal ve uluslar arası hukuk metinleri incelendiğinde korunan temel yararın çocuğun sosyal ve psikolojik anlamda yetişkin bireyden daha zayıf durumda olması nedeniyle, haklarının korunmasının hukuki himayesinde olduğu kişi ve kurumlarca gerçekleştirilmesi gerekliliğinin olduğu göze çarpmaktadır. Bu bağlamda önce kişilik hakkı kavramı ve buna bağlı olarak kişisel değerlerin çocuk yönünden gözetildiği mevzuattaki hükümlerinin incelenmesi gerekmektedir.

Çocuk, Kişilik Hakkı, Kişisel Değerler, Çocuğun Korunması, Ulusal ve Uluslararası Mevzuat.

Child, just like the other individuals have, has personality rights. As examination for national and international legal texts, its drawen the attention that, the protected essantialutility is protection of childs rights have to be actualized by the person and instution who has legal jurisdiction on, because of they’re weaker than adults as in social an psychologic concept. In this context, first, the personal right notion has to be analyzed and upon that, personal values for children in the legal texts too.

Child, Personal Right, Personal Values, Protection of Child, National and International Regulations.

1. Kişilik Hakkı Kavramı ve Çocuk

Kişi hukuk düzeninde hak sahibi olan varlıkları ifade eder¹. Temelde gerçek kişileri esas alsa da tüzel kişilerde bu kavrama dahildir. Tüzel kişiler aslında var olmayan ancak hukuk düzenince kişi olduğu var sayılan kişilerdir². Kişilik, kişilerin sahip olduğu değerlerin bütünü iken; kişilik hakkı kişiliği oluşturan değerlerin tümü üzerindeki haktır³.

Kişilik hakkı bir takım sınıflandırmaları olan kişilik değerlerinden müteşekkildir. Fiziksel kişilik değerleri hayat ve sağlık, vücut bütünlüğü, duygusal kişilik değerleri duygu dünyası ve yakın çevre ilişkileri, sosyal kişilik değerleri şeref ve haysiyet, özel hayat ile resim, ses ve addır. Bu değerler tahdidi olmayıp değişen koşullar ve gelişen hukuk ile şekillenmektedir⁴.

Hukuk düzenimizde çocuk ergin olmayan gerçek kişiyi ifade eder⁵. Türk Medeni Kanunu’nun Birinci Kitabı olan Kişiler Hukuku’nun ilgili maddelerinde çocuk kavramının yaş sınırı üzerinden tayin edildiği göze çarpmaktadır. Kanuna göre on sekiz yaşını doldurmayan kişiler çocuktur (TMK m.11). TMK m. 28’de kişiliğin başlangıcı olan tam ve sağ doğum anında kişinin çocuk olduğu ve buna bağlı sonuçlara tabi olacağı sonucu ortaya çıkmaktadır. Mahkemece ergin kılınma ile on beş yaşını dolduran küçükler ise, özel kanun hükümlerinde hüküm bulunmadığı müddetçe, artık çocuk olma hükümlerine tabi olmayacaktır⁶. Türk Medeni Kanunu’nun Aile Hukuku kitabında ise çocuk, ana ve babanın birinci dereceden altsoyunu ifade etmektedir. Soy bağı ana ile doğum yoluyla, baba ile ise ana ile evlilik, tanıma veya hâkim kararıyla kurulabilir. Ayrıca evlât edinme ile kurulması da mümkündür (TMK 282).